Onrust over televoting bij
Eurovisiesongfestival: Spanje eist helderheid over stemmen voor
Israël
De nasleep van het
Eurovisiesongfestival 2025 blijft de gemoederen bezighouden. Niet
vanwege de uiteindelijke winnaar Oostenrijk, maar vooral door de
opmerkelijke verdeling van de publieksstemmen. In Nederland, België
én Spanje werd Israël door het publiek beloond met de meeste
stemmen – een uitkomst die volgens de Spaanse omroep RTVE vragen
oproept. De omroep acht het onwaarschijnlijk dat zoveel Spaanse
kijkers massaal achter de Israëlische inzending stonden, en eist nu
een officiële controle van de stemgegevens.
De kwestie legt de spanningen
tussen RTVE en de organiserende European Broadcasting Union (EBU)
opnieuw bloot en werpt vragen op over de transparantie van het
televoting-systeem bij Europa’s grootste muziekfestijn.
Israël bovenaan bij het
publiek – maar hoe dan?
De Israëlische zangeres Eden
Golan, die het nummer Hurricane bracht, wist tijdens de finale van het
Eurovisiesongfestival hoge ogen te gooien bij het publiek. In
meerdere landen kreeg zij de meeste publieksstemmen, waaronder in
Spanje, Nederland en België. Een opvallende uitkomst, gezien de
diplomatieke en maatschappelijke discussies die rondom haar
deelname speelden.
In Spanje leidde de uitslag
tot opgetrokken wenkbrauwen bij omroep RTVE, die de stemmen van de
Spaanse kijkers onder de loep wil nemen. Volgens de zender zijn er
twijfels over de echtheid van de uitslag: “Het lijkt ons
onwaarschijnlijk dat Israël de absolute publieksfavoriet was,”
aldus een woordvoerder.
RTVE kondigde aan een
audit aan te vragen bij
de EBU om volledige transparantie te verkrijgen over de
televotes die in Spanje zijn uitgebracht.
Wat is er precies aan de
hand?
Volgens gegevens die RTVE
inmiddels heeft opgevraagd bij de EBU, zijn er tijdens de finale
142.688 stemmen
uitgebracht door het Spaanse publiek. Israël kwam daarbij
als winnaar uit de bus. Toch geeft de Spaanse vakjury, die
onafhankelijk stemt op basis van muzikale beoordeling, geen enkel
punt aan Israël. Die discrepantie doet de wenkbrauwen fronsen bij
de nationale omroep.
Opvallend: RTVE kreeg
aanvankelijk alleen een lijst met de rangorde van de landen, zonder
concrete cijfers over het aantal stemmen per land. Dat gebrek aan
detail voedt de roep om helderheid. Morgen zal RTVE formeel een
auditverzoek indienen bij de EBU, in de hoop eventuele twijfels weg
te nemen.
Ook in andere landen wordt
inmiddels gefluisterd over een mogelijke controle van het
televoting-proces, al is dat op dit moment nog niet bevestigd. De
Spaanse krant El País
meldde dat meerdere
landen soortgelijke stappen zouden overwegen, vanwege
onduidelijkheden in het stemproces.
Achtergrond: politiek
gevoelige context
De discussie over de
televoting vindt plaats tegen een breder politiek decor. De
deelname van Israël aan het Songfestival leidde dit jaar tot
uiteenlopende reacties in Europa. In Spanje was die verdeeldheid
bijzonder zichtbaar. Tijdens de tweede halve finale besloten de
Spaanse commentatoren Tony Aguilar en Julia Varela zich uit te
spreken over de situatie in Gaza.
Zij verwezen naar een oproep
van RTVE om een debat te voeren over de deelname van Israël en
baseerden zich daarbij op informatie van de Verenigde Naties. Deze
actie werd niet gewaardeerd door de Israëlische omroep
KAN, die
vervolgens een klacht indiende bij de EBU.
De organisatie reageerde
direct: de EBU
waarschuwde commentatoren uit alle deelnemende landen dat politieke
statements tijdens de uitzendingen strikt verboden zijn.
In de richtlijnen van het Songfestival is vastgelegd dat het
evenement neutraal en apolitiek dient te blijven. Een herhaling
tijdens de finale zou kunnen leiden tot sancties of boetes.
Waarom stemmen voor Israël
verbazen
Dat Israël hoge scores van
het publiek ontving, is opvallend, mede omdat er in veel landen
protesten waren tegen hun deelname. In Nederland waren er petities,
boycots en demonstraties, en ook in Spanje gingen stemmen op om
Israël uit te sluiten. In die context voelt de uitkomst van de
televoting wrang voor sommige omroepen, kijkers en
journalisten.
De Spaanse vakjury stemde op
de finaleavond níet voor Israël – het land kreeg van hen geen enkel
punt. Dat maakt de tegenstelling met de publieksstem des te groter.
En hoewel verschillen tussen jury en publiek vaker voorkomen, zorgt
deze specifieke uitslag nu voor een roep om transparantie en
herziening.
EBU onder druk: roep om
transparantie groeit
De EBU heeft tot nu toe niet
inhoudelijk gereageerd op het verzoek om een audit, maar het
onderwerp staat duidelijk op de agenda. Vertrouwen in het
stemsysteem is essentieel voor de geloofwaardigheid van het
Songfestival. Eerdere jaren waren er al discussies over
stemblokken, buurvoorkeuren en vermeende beïnvloeding.
Een audit – oftewel een
onafhankelijke controle van de uitgebrachte stemmen en de
verwerking ervan – zou duidelijkheid moeten geven. Niet om de
uitkomst per se te wijzigen, maar om aan te tonen dat het proces
eerlijk en technisch correct is verlopen.
Of de EBU bereid is die
cijfers te delen met de nationale omroepen, blijft voorlopig
onduidelijk. Wellicht wacht men de formele auditverzoeken af,
voordat er verdere stappen worden gezet.
Wat betekent dit voor
toekomstige edities?
Het Songfestival beweegt zich
in een steeds complexer krachtenveld van muziek, cultuur en
politiek. De oproep tot meer transparantie in het stemproces –
zowel bij de vakjury als bij de televote – zal na deze editie
waarschijnlijk sterker klinken dan ooit tevoren.
Of de controverse
daadwerkelijk leidt tot aanpassingen in het systeem, is koffiedik
kijken. Maar de signalen zijn duidelijk: het publiek en de
deelnemende landen willen kunnen vertrouwen op de eerlijkheid van
het proces. Niet alleen voor de deelnemers, maar ook voor de
geloofwaardigheid van het festival als geheel.
Conclusie: Spanje stelt
vragen, EBU zal moeten antwoorden
De reactie van de Spaanse
omroep RTVE op de televoting voor Israël laat zien hoe gevoelig de
balans tussen muziek en maatschappelijke realiteit kan zijn. Met
een formeel auditverzoek op komst, staat de EBU voor een uitdaging:
laten zien dat het stemproces waterdicht is – of erkennen dat er
ruimte is voor verbetering.
In een tijd waarin publieke
opinie, media-aandacht en geopolitiek steeds meer met elkaar
verweven raken, is het waarborgen van transparantie geen luxe meer,
maar noodzaak.
De komende dagen zullen
uitwijzen of het festivalorganiserend comité die
verantwoordelijkheid oppakt – of dat de onrust verder oplaait.
