Algemeen
Ben Cramer: ‘Mijn vrouw moet straks zonder mij verder’
Ben Cramer (77) over leven, liefde en loslaten: “Voor Carla moet alles goed geregeld zijn”
In een samenleving waar de d00d nog vaak als een ongemakkelijk onderwerp wordt beschouwd, doorbreekt zanger Ben Cramer op bewonderenswaardige wijze het zwijgen. De inmiddels 77-jarige zanger, bekend van klassiekers als De Clown, kiest ervoor om zijn eindigheid niet te negeren, maar juist te omarmen en voor te bereiden — met liefde, helderheid en een grote dosis verantwoordelijkheid.
Wat Cramer de afgelopen maanden publiekelijk deelde over zijn toekomstvisie, raakt velen. Niet omdat hij afscheid neemt van het leven, integendeel: hij is springlevend, optredend en genietend. Maar hij maakt ook ruimte voor een ander soort gesprek: een gesprek dat troost, duidelijkheid en liefde biedt, voor als het ooit zover is.
De kracht van Volendamse nuchterheid
Ben Cramer is altijd een man van heldere woorden en eenvoudige wijsheid geweest. Geboren in Amsterdam, maar omarmd door de Volendamse mentaliteit van zijn muzikale omgeving, staat hij met beide benen op de grond. Hij weet: het leven is kostbaar, maar ook eindig.
Als jongste van vier broers ziet hij hoe de jaren zijn familie uitdunnen. Zijn oudste broer werd 91, en dat getal klinkt vaak in zijn hoofd als een baken van hoop én realisme. “Niets is voor altijd,” zegt hij in interviews. Maar in plaats van zich te laten verlammen door angst, kiest hij ervoor om actief, liefdevol en doordacht te leven — en te regelen.
Alles geregeld voor als het zover is
Wat Ben Cramer heeft gedaan, is iets waar velen tegenop zien: hij heeft zijn eigen afscheid voorbereid. Niet vanuit somberte, maar vanuit liefde voor zijn vrouw Carla, met wie hij al jaren een diepe band deelt.
“Ik wil niet dat Carla straks met onzekerheid achterblijft,” zegt hij. “Niet financieel, niet praktisch en niet emotioneel.”
Alles ligt vast. Van telefoonnummers tot wilsverklaringen. Van praktische scenario’s tot details waar men op moeilijke momenten vaak niet aan denkt. Er is een duidelijk document opgesteld waarin staat wat te doen, mocht het leven hem onverwachts loslaten. Geen giswerk, geen stress — alleen duidelijkheid en rust.
Volgens Cramer is dit een daad van liefde. Geen grote gebaren, maar kleine details die ervoor zorgen dat Carla in alle rust kan r0uwen, zonder zich verloren te voelen in de chaos die vaak volgt op een 0verlijden.
Zorgen over zijn dochter
Hoewel hij zich vitaal voelt, zijn er zorgen die hem raken. Zijn dochter Shanna leeft met de chronische en slopende spierz!ekte MS (multiple sclerose). Cramer weet dat hij de z!ekte niet kan verlichten, maar hij kan er wél zijn. Zijn rol als vader is veranderd door de jaren heen, maar zijn liefde niet. Zijn aanwezigheid is onvoorwaardelijk.
“Je wilt altijd het beste voor je kind,” zegt hij. “En als je dat niet kunt bieden via genezing, dan maar via nabijheid.”
De zorgen om Shanna kleuren zijn blik op het leven nog meer in zachtere tinten. Ze maken hem nederiger, rustiger, en vastberadener om goed afscheid te nemen als het ooit zover komt. Zodat ook zij niet met vragen blijft zitten.
Carla’s angsten en zijn antwoorden
Carla, zijn vrouw, is jonger dan hij. En dat voelt ze — zeker nu Ben ouder is dan haar eigen moeder ooit werd. Dat brengt onvermijdelijk zorgen met zich mee. Zorgen die Cramer begrijpt én erkent.
Daarom praten ze er open over. Niet zwaarmoedig, maar eerlijk en liefdevol. Ze delen hun angsten, hun wensen, hun vragen. Het gesprek over het einde is bij hen geen taboe, maar een teken van vertrouwen.
“Het zijn juist die gesprekken die rust brengen,” vertelt hij. “We lachen ook, hoor. Want hoe je het ook wendt of keert: het is een onderdeel van het leven.”
Nog lang niet klaar met het leven
Wie denkt dat Ben Cramer in zijn stoel zit te wachten op het einde, heeft het mis. Integendeel. Hij staat nog steeds op het podium en zingt met hart en ziel. Optredens geven hem energie en zorgen voor een gezonde geest. Zelfs zijn arts gaf aan dat blijven zingen zijn welzijn bevordert.
Alleen zijn stem wordt af en toe uitgedaagd door hooikoorts, een kwaal die veel zangers herkennen. Maar Cramer blijft optimistisch. “Zolang ik kan zingen, voel ik me levend,” zegt hij.
Zijn liefde voor muziek is onveranderd. Hij plant optredens, werkt aan repertoire en blijft in beweging — letterlijk én figuurlijk.
Liefde betekent ook loslaten kunnen
Het gesprek over het levenseinde voeren, en alles regelen voor na je d00d, vereist moed. Maar volgens Cramer is het ook een vorm van intens liefhebben. Het is vooruitdenken voor iemand anders. Niet uit angst, maar uit compassie.
“Ik wil Carla niet met lege handen achterlaten. Niet in praktische zin, maar ook niet emotioneel. Alles moet kloppen. Dat is mijn taak als partner.”
Die houding is niet alleen bewonderenswaardig, maar ook leerzaam. In een tijd waarin veel mensen het gesprek uitstellen of vermijden, is Cramers benadering verfrissend eerlijk.
Een voorbeeld voor velen
Ben Cramer hoopt dat zijn openheid anderen inspireert. Hij roept stellen op om op tijd het gesprek aan te gaan, om dingen op papier te zetten, om te denken aan elkaar. Want te vaak, zo zegt hij, wachten mensen tot het te laat is. En dan is er geen ruimte meer voor rust en reflectie.
Zijn boodschap is helder: liefde gaat verder dan het hier en nu. Het zit ook in het voorbereiden, in het zorgen voor degene die je achterlaat. En dat gesprek is, hoe confronterend soms ook, een geschenk.
Levenslust en afscheid in balans
Cramers aanpak toont dat je volop kunt leven én tegelijk voorbereid kunt zijn. Dat vooruitdenken niet gelijkstaat aan pessimisme, maar juist aan liefdevolle zorg. En dat je — hoe oud je ook bent — nog steeds iets kunt betekenen voor de mensen van wie je houdt.
In zijn huis, zijn muziek en zijn relaties bouwt hij aan nalatenschap. Geen monument van marmer, maar een erfenis van aandacht, zorg en verbondenheid.
Conclusie: afscheid als laatste liefdesdaad
Ben Cramer is nog lang niet klaar met het leven. Maar hij is wél klaar voor het moment waarop het leven eindigt. En daarin schuilt een enorme kracht. Hij laat zien dat d00d en liefde hand in hand kunnen gaan, dat afscheid nemen óók een vorm van zorgen is.
Zijn verhaal is er een van helderheid, van compassie en van verantwoordelijkheid. In een wereld die liever wegkijkt, kijkt hij recht vooruit. En dat maakt hem, ook buiten het podium, een inspirerend mens.
Wat vind jij van Ben Cramers aanpak? Zou jij het gesprek over het einde eerder durven aangaan met je partner? Deel je mening en praat mee op onze Facebookpagina.
Geert Wilders reageert fel op oude tweets van informateur Rianne Letschert: “Weinig vertrouwen in haar rol”
De politieke discussie rondom de kabinetsformatie kreeg deze week een opvallende wending toen Geert Wilders oude berichten van informateur Rianne Letschert opnieuw onder de aandacht bracht. De PVV-leider uitte openlijk zijn zorgen nadat hij op X (voorheen Twitter) herinnerd werd aan een aantal uitspraken die Letschert in het verleden over hem deed. Die opmerkingen dateren uit 2012, maar zorgen in 2025 opnieuw voor rumoer.
Waarom die tweets nu weer opspelen
In 2012 bracht Wilders zijn
boek Marked for Death: Islam’s
War Against the West and Me uit. In dat boek beschrijft hij
zijn persoonlijke ervaringen, zijn zorgen over radicalisering en de
impact die zijn politieke standpunten jarenlang hadden op zijn
leven en veiligheid. Toen bekend werd dat het boek ook in Duitsland
zou verschijnen, reageerde Letschert op sociale media met de
woorden:
“Kan Wilders niet
emigreren naar Duitsland?”
Jarenlang bleef het bericht
onopgemerkt, maar nu Letschert is aangesteld als informateur, duikt
het opnieuw op. Wilders deelde de oude tweet met de
boodschap:
“De nieuwe
D66-informateur wilde me in 2012 al weghebben vanwege een
publicatie. Foute types, die D66’ers.”
De opmerking leidde direct tot een golf van reacties van zowel voor- als tegenstanders van de PVV-voorman.
Niet de enige tweet uit het verleden
De inmiddels teruggevonden berichten tonen dat Letschert Wilders destijds vaker bekritiseerde. Zo schreef ze in 2012 dat een tv-debat zonder D66-politicus Pechtold maar mét Wilders vooral “voor de kijkcijfers” zou zijn, en minder voor de inhoud.
Ook reageerde ze in 2014 op de omstreden “minder Marokkanen”-uitspraak van Wilders. Letschert noemde die formulering destijds “walgelijk” en riep mensen op om melding te maken bij de politie wanneer zij zich hierdoor gediscrimineerd voelden.
Het is duidelijk dat de informateur in het verleden stevige kritiek uitte op Wilders, wat nu – door haar centrale rol in de formatie – opnieuw onderwerp van gesprek is geworden.
Hoe belangrijk is de rol van de informateur?
De functie van informateur brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee: partijen helpen richting een stabiele regering. Letschert, die afkomstig is uit de wereld van wetenschap en bestuur, werd door D66 voorgedragen om het formatieproces de komende weken te begeleiden.
Voor veel kiezers roept de situatie vragen op: kan iemand met uitgesproken kritiek op een politieke leider nog wel neutraal een formatie leiden waarin diezelfde leider een grote rol speelt? Wilders zelf insinueert dat de verhoudingen onder druk staan.
Toch benadrukken partijen rondom de formatie dat een informateur geacht wordt onafhankelijk op te treden, los van persoonlijke meningen uit het verleden.
De huidige stand van de formatie
Terwijl de discussie over de tweets van Letschert volop aandacht krijgt, gaat het formatieproces gewoon door. D66, CDA en VVD hebben ruim vijf weken gekregen om een gezamenlijke basis te leggen voor een nieuw akkoord.
Het advies van voormalig verkenner Sybrand Buma was helder: schrijf eerst samen een inhoudelijk document, betrek daarna andere partijen zo snel mogelijk en voorkom dat de onderhandelingen te lang duren. Het doel is om na januari een nieuw kabinet te kunnen presenteren.
Eerste stappen: samenwerking tussen D66, CDA en VVD
D66-leider Rob Jetten en CDA-leider Henri Bontenbal schreven de afgelopen weken al een gezamenlijk stuk waarin thema’s als woningbouw, defensie en stikstof centraal stonden. Inmiddels heeft ook VVD-leider Dilan Yesilgöz haar steun uitgesproken voor grote delen van het plan.
Wel benadrukte zij dat op onderwerpen zoals veiligheid, migratie, integratie en financiën volgens haar “ruimte voor verbetering” is. De VVD wil niet dat het stuk volledig dichtgetimmerd wordt. Sommige onderwerpen mogen volgens haar bewust open blijven, zodat de Tweede Kamer later mee kan beslissen.
Kritische geluiden vanuit andere partijen
De reactie uit de Kamer was divers en soms kritisch.
-
GL-PvdA-leider Jesse Klaver vreest dat de drie partijen afstevenen op een minderheidskabinet, iets wat volgens hem leidt tot “permanente onzekerheid”.
-
JA21-leider Joost Eerdmans noemt het “een gemiste kans” dat zijn partij niet betrokken wordt bij gesprekken over een centrumrechtse coalitie.
-
Vanuit PVV, SP en GL-PvdA wordt gewaarschuwd voor mogelijke bezuinigingen op zorg en sociale zekerheid. Wilders stelde zelfs dat “de Nederlander zal moeten bloeden”, al is dat volgens D66 niet aan de orde.
Rob Jetten erkende wel dat onderwerpen zoals zorg en sociale zekerheid nog niet volledig zijn uitgewerkt. Dat moet in de volgende fase gebeuren.
Voorwaarden van kleinere partijen
Ook de ChristenUnie en SGP, beide mogelijk cruciale steunpilaren voor toekomstige meerderheden, plaatsen kanttekeningen.
-
ChristenUnie-leider Mirjam Bikker vindt dat er tempo moet komen op dossiers als stikstof en zorg, maar waarschuwt dat partijen niet op elkaars gevoelige thema’s moeten gaan staan.
-
SGP’er Chris Stoffer wil garanties rondom klassieke vrijheden en bescherming van ongeboren leven voordat zijn partij verder wil praten.
D66 heeft laten weten deze zorgen serieus te nemen en suggesties mee te nemen in verdere onderhandelingen.
Welke invloed hebben Letscherts tweets nu écht?
Hoewel oudere socialmedia-berichten vaker opduiken in politieke discussies, is de timing in dit geval extra gevoelig. Letschert moet partijen bij elkaar brengen, vertrouwen herstellen en een breed gedragen basis creëren voor vervolggesprekken.
Het is begrijpelijk dat Wilders alert reageert wanneer blijkt dat de informateur in het verleden scherpe kritiek op hem uitte. Tegelijkertijd benadrukken deskundigen dat een informateur tegenwoordig vooral wordt beoordeeld op professionele neutraliteit en vermogen om politieke verschillen te overbruggen – niet op persoonlijke meningen uit het verleden.
Of de ophef blijvende gevolgen heeft, valt nog te bezien, maar duidelijk is dat het debat rondom de formatie door deze berichten opnieuw extra lading krijgt.
Hoe gaat het nu verder?
De informateur heeft tot 30 januari de tijd om tot een akkoord te komen. Wel is er sprake van een korte formatiepauze rond Kerst en Oud & Nieuw, waardoor de daadwerkelijke werktijd een week of twee korter wordt.
De komende weken staan dus in het teken van intensief overleg, het gladstrijken van politieke verschillen en het zoeken naar partijen die bereid zijn een nieuw kabinet te steunen.
Ondertussen volgen media en burgers de onderhandelingen op de voet – zeker nu er opnieuw politieke spanning is ontstaan rondom opmerkingen uit het verleden van een sleutelpersoon in dit proces.
Wat vind jij van de situatie?
Deel jouw mening:
-
Moet een informateur altijd volledig neutraal zijn?
-
Kunnen oude socialmedia-berichten iemand nog inhalen?
-
Of draait het vooral om vakmanschap en het vermogen om partijen te verbinden?
Laat het weten in de reacties op sociale media en praat mee over de toekomst van de Nederlandse politiek.