Algemeen
Als een kind zijn of haar neus bedekt voor de foto, weet je maar beter wat het betekent
Ik zou mezelf niet als oud beschrijven in het grote geheel der dingen, maar het voelt alsof het internet op een unieke manier maakt dat ik me ouder en versleten voel.
Misschien herken je wat ik bedoel. Soms merk ik dat ik taal lees die ik nauwelijks begrijp, om dan te beseffen dat het Engels is, het is gewoon de hippe, nieuwe slang die de jongeren tegenwoordig gebruiken. Andere keren kom ik een nieuwe beweging tegen – neem bijvoorbeeld ‘cancelen’ – en vraag ik me af wanneer en waar ik achter ben gebleven.
Dan zijn er nog de online trends die lijken op te komen en te gaan als een zomerse oogst. Ik zou liegen als ik zou zeggen dat ik persoonlijk aandacht heb besteed aan een van hen in het verleden, maar dat betekent niet dat ze tijdens hun korte periode in de zon niet extreem populair worden.
Sommige van dergelijke trends, zoals de ALS ice bucket challenge, zijn positieve drijfveren van liefdadigheid, waarbij mensen worden aangemoedigd om hun momentum toe te voegen aan een kracht die echte verandering in de wereld wil bewerkstelligen.
Anderen zijn misschien niet zo voordelig voor de samenleving als geheel. Anderen zijn nog steeds ronduit gevaarlijk (zie bijvoorbeeld de tide-pod challenge waarover wordt beweerd dat het in 2018 een ‘ding’ was). Nou, houd je hoeden vast, want er schijnt blijkbaar een nieuwe trend in opkomst te zijn, en het gaat voornamelijk om jonge mensen en groepsfoto’s.
Genaamd ‘neus bedekken’, de trend is vrijwel zoals geadverteerd, met mensen die hun hand gebruiken om hun neuzen te bedekken – en daarmee een groot deel van hun gezicht – om niet in foto’s te verschijnen, zelfs als ze erin zitten. Vreemd? Ja, dat denk ik ook, maar dat maakt het niet minder echt.
Naar verluidt had de trend sommige internetgebruikers doen nadenken over de mogelijkheid dat mensen elkaar een soort geheime signaal zouden sturen, maar de verklaring is eenvoudiger.
Britse opvoedingsexpert Amanda Jenner, geïnterviewd door Fabulous, zei: “Het gebruiken van covers is de enige manier waarop ze zichzelf kunnen verwijderen zonder hun ouders daadwerkelijk te kwetsen door te weigeren om in de foto te staan.
“Wij als ouders willen en dringen erop aan het moment vast te leggen, maar voor een tiener is dit een big deal. Tieners gaan door een periode waarin ze hun uiterlijk niet omarmen, bijvoorbeeld door puistjes, beugels, of ze hebben gewoon een periode in hun leven waarin ze geen zelfvertrouwen hebben.” Jenner voegde eraan toe dat ‘neus bedekken’ vooral belangrijk kan zijn voor die jongeren die bang zijn dat hun afbeelding online wordt gedeeld door leeftijdsgenoten.
“Hun leeftijdsgenoten kunnen vaak de foto delen en er grapjes over maken, wat zeer schadelijk is voor hun zelfvertrouwen en ook resulteert in schadelijke opmerkingen die kunnen leiden tot andere problemen,” zei ze. De expert ging verder met ouders die hun kinderen de praktijk zien uitvoeren: “Onthoud dat deze fase een normaal onderdeel is van opgroeien, waarbij het zoeken naar onafhankelijkheid en het vaststellen van persoonlijke grenzen belangrijke ontwikkelingsmijlpalen zijn.”
De afgelopen dagen kreeg Jutta Leerdam te maken met een storm aan reacties. Niet alleen vanwege haar pijnlijke val op het ijs in Thialf, maar vooral door wat er daarna gebeurde. Waar de focus aanvankelijk lag op het sportieve drama, verschoof die al snel naar een randzaak: vermeend taalgebruik direct na haar crash. En juist dat zorgde voor felle discussies, verontwaardiging en uiteindelijk ook voor een reactie van Leerdam zelf.
Een dramatisch moment op het verkeerde moment
Tweede Kerstdag moest voor Jutta Leerdam een sportief hoogtepunt worden. In Thialf stond ze aan de start van haar favoriete afstand, met alles op alles gezet om zich rechtstreeks te plaatsen voor de Olympische Winterspelen in Milaan. De verwachtingen waren hoog, de druk was voelbaar, en de tribunes zaten vol.
Maar in de tweede bocht ging het mis. Leerdam verloor de controle, gleed weg en kwam hard in de kussens terecht. De klap was zichtbaar en de teleurstelling minstens zo groot. In één klap leek haar directe Olympische kwalificatie uit beeld te verdwijnen.
Na afloop verscheen ze zichtbaar aangeslagen voor de camera. Met tranen in haar ogen probeerde ze onder woorden te brengen wat er was gebeurd. Ze sprak over een gevoel alsof ze ergens op stond, alsof er iets op het ijs lag of alsof haar schaats een botte plek had. “Dit wil je gewoon niet,” zei ze. “Ik baal hier zó van.”
Het waren woorden die pasten bij een topsporter die weet wat er op het spel staat en die voelt dat een cruciaal moment haar door de vingers glipt.
Sportieve teleurstelling raakt op de achtergrond
Opvallend genoeg ging het publieke debat al snel nauwelijks meer over de sportieve gevolgen van de val. Terwijl het voor Leerdam zelf draait om training, kwalificatie en de hoop op een aanwijsplek voor de Spelen, verlegde een deel van het publiek de aandacht naar iets heel anders.
Onder videofragmenten van de NOS ontstonden discussies over wat Leerdam direct na haar val zou hebben geroepen. Meerdere kijkers meenden een woord te herkennen dat als kwetsend wordt ervaren. Dat leidde tot beschuldigingen en stevige reacties, waarbij sommigen vonden dat haar taalgebruik “niet kon”, zeker gezien haar voorbeeldfunctie.
Binnen korte tijd ging het niet meer over ijs, schaatsen of Olympische dromen, maar over interpretaties van lipbewegingen en flarden audio in een emotioneel moment.
Sociale media als vergrootglas
De situatie illustreert opnieuw hoe sportmomenten in het huidige medialandschap worden uitvergroot. Een valpartij duurt enkele seconden, maar de nasleep kan dagenlang voortduren. Op sociale media wordt elk beeld vertraagd, elk frame geanalyseerd en elke emotionele reactie onder een vergrootglas gelegd.
In het geval van Leerdam gebeurde dat op een moment van pure frustratie. Topsporters weten dat ze in beeld zijn, maar niemand kan garanderen dat elk woord in zo’n moment zorgvuldig wordt afgewogen. Juist die spanning tussen emotie en publieke beoordeling zorgt regelmatig voor discussie.
Toch vonden veel mensen het nodig dat Leerdam zich zou verantwoorden. En opmerkelijk genoeg deed ze dat ook.
Jutta Leerdam reageert zelf
Onder de bewuste video liet Leerdam zelf een reactie achter. Kort, duidelijk en zonder omhaal. Ze schreef dat ze niet het woord had gebruikt waarover werd gespeculeerd, maar iets anders had gezegd: “kak zooi”.
Met die uitleg wilde ze duidelijkheid scheppen en het misverstand uit de wereld helpen. Of die uitleg voor iedereen voldoende was, is een andere vraag. Maar feit is dat Leerdam zich genoodzaakt voelde om zich publiekelijk te verantwoorden voor iets wat zich afspeelde in een fractie van een seconde, vlak na een harde val.
Voor sommigen was dat al te veel aandacht voor een detail. Anderen vonden het juist goed dat ze reageerde en helderheid gaf. De meningen bleven verdeeld.
De menselijke kant van topsport
Wat in de discussie soms onderbelicht bleef, is de menselijke kant van het verhaal. Topsport draait om milliseconden, om perfectie, om jarenlange voorbereiding. Een fout, een glijder of een onzichtbaar detail op het ijs kan alles veranderen.
Leerdam wist op dat moment dat haar directe Olympische route op losse schroeven stond. De frustratie, het verdriet en de boosheid die daarbij komen kijken, zijn menselijk. Dat die emoties zich soms uiten in woorden die niet vooraf zijn gefilterd, is niet uitzonderlijk.
Toch lijkt de tolerantie daarvoor kleiner te worden, zeker bij sporters met een groot bereik en een bekend privéleven.
Extra aandacht door privécontext
Dat Leerdam extra onder een vergrootglas ligt, heeft ook te maken met haar bekendheid buiten de sport. Haar relatie met Jake Paul zorgt ervoor dat internationale ogen op haar gericht zijn. Tijdens de wedstrijd was Paul aanwezig op de tribune, zichtbaar betrokken en meeleven.
Die combinatie van topsport, media-aandacht en een bekend privéleven maakt dat elk moment – sportief of emotioneel – sneller viraal gaat. Voor Leerdam betekent dat dat fouten, teleurstellingen en emoties zelden alleen van haarzelf blijven.
Sportieve toekomst blijft leidend
Ondanks alle ophef blijft voor Leerdam één ding centraal staan: haar sportieve toekomst. De valpartij betekent niet automatisch het einde van haar Olympische droom. Ze kan nog hopen op een aanwijsplek, afhankelijk van prestaties, vorm en beslissingen van de bond.
Dat perspectief vraagt focus, rust en herstel – fysiek én mentaal. De dagen na de wedstrijd zullen in het teken staan van evaluatie, training en vooruitkijken, niet van sociale media.
Een bredere discussie
Het incident roept ook een bredere vraag op: hoeveel ruimte geven we topsporters om mens te zijn? Verwachten we altijd voorbeeldgedrag, zelfs in momenten van pijn en teleurstelling? En hoe eerlijk is het om iemand te beoordelen op een vermeend woord, terwijl de sportieve prestatie en context ondergesneeuwd raken?
Steeds vaker lijken sporters zich niet alleen te moeten verantwoorden voor wat ze doen, maar ook voor hoe hun emoties eruitzien, klinken of geïnterpreteerd worden.
Tot slot
Voor Jutta Leerdam was Tweede Kerstdag vooral een sportief drama. Een val, tranen en een onzeker vervolg richting Milaan. Dat dat moment werd overschaduwd door discussie over taalgebruik, zegt misschien meer over het huidige medialandschap dan over haarzelf.
Met haar korte reactie heeft ze geprobeerd de rust te herstellen. Of dat lukt, zal de komende dagen blijken. Eén ding is duidelijk: de focus mag dan even verschoven zijn, voor Leerdam zelf draait het nog altijd om het ijs, de stopwatch en de volgende kans.