Gratis plastic beker of frietbakje wordt verboden: ‘Eigen bord mee naar de snackbar’

Vanaf 1 juli 2023 treden nieuwe regels in werking die grote gevolgen zullen hebben voor het eten en drinken onderweg, afhaalmaaltijden en bezorging.

Het doel van deze regels is het verminderen van het gebruik van wegwerpverpakkingen en het stimuleren van hergebruik. Echter, er zijn twijfels of dit doel daadwerkelijk zal worden bereikt.

Nederland produceert dagelijks maar liefst 19 miljoen plastic bekers en voedselverpakkingen die worden weggegooid. Onder druk van Europese wetgeving moet het gebruik van wegwerpplastics in Nederland tegen 2026 met 40 procent worden verminderd.

Om deze doelstelling te ondersteunen, moeten consumenten vanaf 1 juli extra betalen voor plastic wegwerpverpakkingen bij het afhalen of laten bezorgen van eten.

Dit geldt niet alleen voor duidelijk herkenbare plastic verpakkingen, zoals de witte frietbakjes in snackbarren, maar ook voor kartonnen drinkbekers en pizzadozen met een plastic foamlaagje. Het advies van de overheid is om een extra bedrag van 25 cent te rekenen voor een beker en 50 cent voor een maaltijdverpakking.

Bovendien zijn bedrijven verplicht om een herbruikbaar alternatief aan te bieden voor de plastic wegwerpverpakkingen. Een andere mogelijkheid is dat klanten hun eigen beker of bakje meenemen.

Dit geldt niet alleen voor de horeca, maar ook voor de plastic verpakkingen van maaltijdsalades in supermarkten of benzinestations.

Grote ketens zoals McDonald’s zijn al geruime tijd bezig om aan deze nieuwe regels te voldoen. McDonald’s introduceert bijvoorbeeld eigen statiegeldbekers, naast de wegwerpbekers waarvoor klanten een extra bedrag moeten betalen. Het opzetten van een statiegeldsysteem is echter een complexe operatie.

Het is de vraag of klanten de statiegeldbeker zullen aanschaffen en daadwerkelijk terugbrengen naar de restaurants. In andere landen waar herbruikbare bakjes en bekers werden geïntroduceerd, werden deze al snel verzamelobjecten en kwamen ze niet terug in het systeem.

Bovendien kan het milieu mogelijk zelfs slechter af zijn als bekers niet worden teruggebracht, omdat er dan meer bekers moeten worden ingekocht en het schoonmaken ervan resulteert in een aanzienlijke toename van water- en energieverbruik.

Voor grote bedrijven is het al een uitdaging om hergebruik te organiseren, laat staan voor kleine afhaalrestaurants. Veel kleine ondernemers zijn nog niet op de hoogte van de nieuwe regels, constateert de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). De ondernemers die wel op de hoogte zijn, zoeken voornamelijk naar verpakkingen zonder plastic.

Op die manier hoeven ze geen extra kosten in rekening te brengen en zijn ze ook niet verplicht om een herbruikbaar alternatief aan te bieden. Er wordt momenteel geëxperimenteerd met plasticvrije verpakkingen die toch stevig genoeg zijn voor dranken en vette producten, maar tot nu toe bevat vrijwel alles wat gecontroleerd wordt nog steeds plastic, aldus de inspectie. Het aanbieden van een herbruikbaar alternatief blijft dus verplicht. Een andere optie is dat klanten hun eigen bakje of beker meenemen.

Dit is echter niet eenvoudig, aangezien het onpraktisch kan zijn als klanten met een tas vol bakjes arriveren terwijl de zaak vol staat. Snackbarren zullen waarschijnlijk wel “bring your own” toestaan, maar zullen ook uitleggen dat dit ten koste kan gaan van de kwaliteit en snelheid van de service.

De verwachting in de horecasector is dat klanten voor gemak zullen kiezen en de extra kosten voor wegwerpverpakkingen voor lief zullen nemen.

Als consumenten bereid zijn om €3,50 te betalen voor bezorging, dan zal het extra bedrag voor verpakkingen geen probleem zijn, zo denkt Frans van Rooij, directeur van de branchevereniging voor frituurzaken ProFri. Helaas blijft het gebruik van wegwerpverpakkingen diep geworteld in onze gewoonten en is er een weerstand om over te stappen op herbruikbare verpakkingen. Dit wordt beschouwd als een gemiste kans, omdat hergebruik de norm zou moeten zijn volgens de wetgeving, maar tot nu toe lijkt deze norm niet te worden nageleefd.