Algemeen
Precies 23 jaar na aanslag op Pim Fortuyn wordt koelbloedige dader joggend in park gespot!
De aanslag op Pim Fortuyn: een politieke schokgolf die Nederland blijvend veranderde
Op 6 mei 2002 werd Nederland opgeschrikt door een gebeurtenis die diepe sporen naliet in de politieke en maatschappelijke geschiedenis van het land. Pim Fortuyn, de omstreden maar charismatische politicus die met zijn eigen lijst storm liep in de peilingen, werd op het Media Park in Hilversum verm00rd. Negen dagen voor de Tweede Kamerverkiezingen werd hij op brute wijze neergesch0ten op een parkeerterrein bij het Audiocentrum, direct na een radio-interview.
De dader: Volkert van der Graaf, een milieuactivist met een achtergrond in het links-extremistische activisme. Hij werd vrijwel onmiddellijk na de m00rd gearr*steerd. Zijn daad was bedoeld, zo verklaarde hij later, om te voorkomen dat Fortuyn naar zijn inzicht kwetsbare groepen in de samenleving zou “demoniseren”. De m00rd werd daarmee niet alleen een persoonlijke tragedie, maar ook een aantasting van het democratische proces. Het land r0uwde — en discussieerde.
Een golf van nationale en internationale verontwaardiging
De m00rd op Fortuyn veroorzaakte direct een golf van verbijstering, verdriet en woede. Nooit eerder in de recente Nederlandse geschiedenis was een politicus op deze manier het zwijgen opgelegd. De gebeurtenis haalde wereldwijd het nieuws en werd vergeleken met politieke m00rden zoals die op John F. Kennedy. Binnen Nederland barstte een felle discussie los over de grenzen van de vrijheid van meningsuiting, de rol van activisme, en de veiligheid van politici.
Er ontstonden ook snel complottheorieën. Was Van der Graaf wel alleen? Had de staat gefaald in haar taak om Fortuyn te beschermen? Er verschenen tal van boeken en documentaires die deze vragen onderzochten. Hoewel de officiële lezing nooit is weerlegd, is het wantrouwen bij een deel van de bevolking tot op de dag van vandaag voelbaar.
Fortuyns politieke erfenis en verkiezingssucces
Ondanks zijn overlijden bleef Fortuyn op de kieslijst staan voor de Tweede Kamerverkiezingen van 15 mei 2002. Het resultaat was historisch: zijn partij, de Lijst Pim Fortuyn (LPF), behaalde met 1.358.942 stemmen maar liefst 26 zetels. Nog nooit had een nieuwe partij bij haar debuut zo’n groot aandeel in de Kamer veroverd.
Toch bleek het succes kortstondig. De LPF had moeite zich te organiseren zonder haar leider, en interne conflicten domineerden het nieuws. Bij de verkiezingen van 2006 keerde de partij niet meer terug in de Tweede Kamer. Toch wordt Fortuyns naam nog vaak genoemd in het politieke debat. Veel thema’s die hij aansneed — zoals immigratie, integratie en bestuurlijke openheid — zijn vandaag de dag nog steeds actueel.
De rechtszaak tegen Volkert van der Graaf
Op 15 april 2003 werd Volkert van der Graaf veroordeeld tot 18 jaar gev*ngenisstraf. De rechtbank oordeelde dat de m00rd weliswaar schokkend was en op br*te wijze werd gepleegd, maar vond de inbreuk op het democratisch proces “niet ernstig genoeg” om een levenslange c*lstraf te rechtvaardigen. De kans op herhaling werd volgens een psychiatrisch rapport als klein ingeschat.
Toch woog de rechtbank wel degelijk zwaar mee dat de rechtsorde ernstig was geschokt. Naast moord werd Van der Graaf ook veroordeeld voor verboden w*penbezit en het bedreigen van Hans Smolders, Fortuyns chauffeur en lijfwacht, die de dader direct na de aansl*g achterna zat.
De strafmaat leidde tot publieke discussie. Was 18 jaar genoeg voor zo’n daad? Had levenslang niet meer recht gedaan aan de ernst van het feit en de maatschappelijke gevolgen?
Vroegtijdige vrijlating en een ongemakkelijk beeld
Na het uitzitten van twee derde van zijn straf — 12 jaar — kwam Van der Graaf in 2014 voorwaardelijk vrij. Hij kreeg te maken met diverse beperkingen, waaronder een meldplicht, contactverbod met media en een locatieverbod voor het Media Park en politieke bijeenkomsten. In 2020 kwamen deze beperkingen te vervallen. Sindsdien leeft Van der Graaf als vrij man, zonder toezicht van justitie.
Op 6 mei 2025, exact 23 jaar na de m00rd, werd Van der Graaf gesignaleerd tijdens een wandeling door een park in Apeldoorn. Op sociale media leidde dit tot veel beroering. Sommigen uitten hun afkeer over het feit dat de m00rdenaar van Fortuyn ogenschijnlijk ongestoord van zijn vrijheid geniet op de herdenkingsdag van zijn daad. Anderen riepen juist op tot kalmte en verwezen naar de rechtsstaat, die hem volgens de wet een tweede kans heeft gegeven.
De impact op nabestaanden en de samenleving
Voor de familie van Pim Fortuyn, zijn vrienden en zijn trouwe aanhang is de pijn nog altijd voelbaar. Elk jaar wordt er rond 6 mei een moment van herdenking gehouden bij het standbeeld van Fortuyn in Rotterdam. De herinnering aan zijn bijdrage aan het politieke debat blijft levend, net als de schok die zijn d00d teweegbracht.
Voor velen blijft het confronterend dat Van der Graaf inmiddels in volledige vrijheid leeft. De vraag hoe een samenleving omgaat met veroordeelden van zware misdr!jven — zeker met een duidelijke politieke lading — is geen makkelijke. Het raakt aan diepere vragen over straf, vergiffenis, veiligheid en rechtvaardigheid.
De herdenking en zijn laatste rustplaats
Fortuyn werd op 10 mei 2002 begraven op begraafplaats Westerveld in zijn geboortedorp Driehuis, na een indrukwekkende requiemmis in de Kathedraal van Rotterdam. Op 20 juli 2002 werden zijn st0ffelijke resten overgebracht naar een praalgraf in het Italiaanse Provesano, waar Fortuyn een vakantiewoning bezat. De herbegrafenis gebeurde op verzoek van zijn familie, in alle rust, ver weg van de hectiek van de Nederlandse politiek.
Conclusie: een open wond in de Nederlandse geschiedenis
De m00rd op Pim Fortuyn markeert een kantelpunt in de moderne Nederlandse geschiedenis. Het was niet alleen een persoonlijke tragedie, maar ook een aanv*l op het vrije politieke debat. De discussie over de balans tussen vrijheid van meningsuiting, veiligheid en activisme leeft tot op de dag van vandaag voort.
Dat Volkert van der Graaf inmiddels zonder beperkingen door het leven gaat, roept bij velen emotie en onbegrip op — zeker rond de herdenkingsdatum van de m00rd. Maar het herinnert ons er ook aan hoe complex de werking van een rechtsstaat is. Want zelfs voor wie onherstelbaar leed veroorzaakte, geldt uiteindelijk het principe van straf, herstel en — hoe moeilijk ook — wederopname in de samenleving.
Hevige politieke en publieke reacties op nieuwe Kamervoorzitter: keuze leidt tot felle discussie
De verkiezing van een nieuwe Kamervoorzitter, normaal gesproken een procedurele stap in het parlementaire proces, groeide dit keer uit tot een moment dat Den Haag en de rest van het land in beroering bracht. Na drie stemrondes werd Thom van Campen gekozen als nieuwe voorzitter, terwijl Martin Bosma – die in de eerste twee rondes duidelijk de meeste stemmen kreeg – uiteindelijk aan de kant werd geschoven.
Wat volgde was een golf van reacties. In de Kamer, op sociale media en in talkshows werd druk gediscussieerd over de vraag of deze uitkomst het gevolg was van een eerlijke afweging van kwaliteiten, of van politieke strategie die de geloofwaardigheid van het proces onder druk zette.
Een stemronde die meer vragen opriep dan antwoorden gaf
Het contrast tussen de eerste twee rondes en de uiteindelijke uitslag viel veel mensen meteen op. Bosma stond aanvankelijk ruim bovenaan, maar bleek in de beslissende ronde niet langer de voorkeurskandidaat.
Volgens critici leek het erop dat de procedure minder draaide om het kiezen van de meest ervaren of meest natuurlijke voorzitter, maar vooral om het voorkomen van een ongewenste uitkomst. Voorstanders van Bosma benadrukten dat hij de afgelopen jaren herhaaldelijk had laten zien dat hij Kamerdebatten ordelijk en rustig kon leiden. Zelfs politieke tegenstanders roemden zijn kalme stijl en heldere manier van voorzitten.
Toch kreeg hij niet het vertrouwen van een meerderheid. Dat maakte deze voorzittersverkiezing tot een bron van debat: gaat het in zo’n functie om vakmanschap, of om politieke comfortzones?
Online ontstond direct een storm van verontwaardiging
Binnen enkele minuten nadat de uitslag bekend werd gemaakt, barstte op sociale media een golf van woede en ongeloof los. Oud-Kamerlid Harm Beertema merkte op dat de derde ronde eerder leek op een blokkade dan op een zorgvuldige beoordeling. Zijn analyse werd duizenden keren gedeeld en onderschreven.
Veel berichten klonken in dezelfde lijn: hoe kan iemand die twee rondes bovenaan staat in de slotfase toch worden weggestemd, zonder duidelijke inhoudelijke reden?
Onder de reacties zat een voelbare frustratie over het idee dat gevestigde partijen elkaar vasthouden om een bepaalde politieke richting te voorkomen. Volgens veel commentatoren aangaf dit moment een bredere zorg: dat het parlement niet altijd aansluit bij de wens van een groot deel van de kiezers.
Ook Elbertus van Lagen uitte zorgen over het groeiende wantrouwen in de politiek. Zijn uitspraak dat het vertrouwen nóg verder zou kunnen dalen, raakte een gevoelige snaar bij veel burgers.
Journalisten zien een patroon in deze gang van zaken
De discussie bleef niet beperkt tot sociale media. Verschillende journalisten reageerden kritisch op de stemprocedure. Bart Nijman omschreef de situatie als een ‘politiek onderonsje’, een verwijzing naar het idee dat partijen soms vooral bezig zijn elkaar intern te beschermen in plaats van de beste kandidaat naar voren te schuiven.
Zijn woorden kregen veel bijval. Voor een grote groep kijkers voelde de verkiezing inderdaad als een proces waarin de uitkomst al min of meer was bepaald voordat de rondes begonnen. Niet door open debat of door inhoudelijke afweging, maar door afspraken achter de schermen.
Daardoor ervoer een deel van het publiek de uitkomst als een gemiste kans voor transparantie en professionaliteit.
Een gevoel van buitensluiting bij veel kiezers
Voor veel mensen ging de discussie niet alleen over de functie van de nieuwe Kamervoorzitter. Het voelde ook als een symbolische gebeurtenis waarin zichtbaar werd hoe grote groepen kiezers zich niet vertegenwoordigd voelen.
Na de verkiezingen, waarin de rechtse partijen een grote overwinning behaalden, leek dit moment dat gevoel verder te versterken. De boodschap die sommige burgers eruit haalden: zelfs wanneer een kandidaat op basis van stemmen en ervaring een logische keuze lijkt, kunnen politieke afspraken alsnog bepalen dat hij niet wordt gekozen.
In gesprekken rond het Binnenhof viel te horen dat de keuze mogelijk voortkomt uit een reflex die al jarenlang te zien is: het proberen te behouden van vertrouwde verhoudingen binnen het politieke midden. Het resultaat is dat veel burgers de indruk krijgen dat hun stem minder invloed heeft dan ze hopen.
Een gemiste kans om vertrouwen te herstellen
De derde stemronde werd door veel politieke analisten gezien als een belangrijk moment om te laten zien dat kwaliteit boven partijgrenzen kan worden gesteld. Dat gebeurde niet, en juist daardoor werd een kans gemist om vertrouwen bij het publiek te versterken.
Doordat de keuze uiteindelijk vooral werd gezien als een strategisch besluit, is de kloof tussen politiek en burger opnieuw zichtbaar geworden. Mensen die de stemmingen live volgden, zagen hoe een kandidaat met veel ervaring en brede erkenning toch aan de kant werd gezet.
Voor burgers die al langer twijfelen aan de manier waarop de politiek functioneert, gaf dit moment nieuwe aanleiding om zich af te vragen of het parlement werkelijk handelt op basis van transparantie en inhoud.
Het debat over vertrouwen in de politiek laait verder op
De intense reacties van burgers, journalisten en oud-politici laten zien dat de behoefte aan een opener en eerlijker politiek proces groot is. De voorzittersverkiezing werd daardoor meer dan een procedurele stap: het werd een moment waarin het grotere vraagstuk van vertrouwen opnieuw centraal kwam te staan.
Veel mensen hopen dat dit geen gesprek is dat snel wegzakt. Het is juist een kans om te bespreken hoe democratische processen beter kunnen worden bewaakt en hoe de afstand tussen burgers en politiek kan worden verkleind.
Het zou waardevol zijn als er ruimte komt voor een breed gesprek over representatie, transparantie en de rol van politieke strategie bij belangrijke beslissingen.
Praat mee over deze politieke ontwikkeling
Hoe kijk jij naar deze gang
van zaken?
Vond je de keuze logisch, of zie je het – net als veel anderen –
als een gemiste kans voor geloofwaardig leiderschap?
Deel jouw mening op onze Facebookpagina en praat mee over een onderwerp dat veel Nederlanders bezighoudt.