Algemeen
Eerste foto’s van graf paus Franciscus vrijgegeven na privébegrafenis
De laatste rustplaats van paus Franciscus: eenvoudig, betekenisvol en trouw aan zijn levensmissie
Na een pontificaat van meer dan tien jaar is paus Franciscus op 88-jarige leeftijd 0verleden. Zijn 0verlijden markeert het einde van een tijdperk binnen de katholieke kerk – een periode die gekenmerkt werd door eenvoud, betrokkenheid en een open houding naar de wereld. Inmiddels zijn ook de eerste foto’s verschenen van zijn laatste rustplaats, en die beelden vertellen misschien wel meer over zijn nalatenschap dan duizend woorden kunnen.
Een vredig einde in het Sint-Martha-huis
Paus Franciscus stierf op maandag in alle rust in zijn kamer in het Sint-Martha-huis, waar hij sinds het begin van zijn pauschap woonde. In tegenstelling tot eerdere pausen, die het apostolisch paleis bewoonden, koos Franciscus bewust voor eenvoud. Hij verbleef liever in een klein pension, waar hij het personeel dagelijks groette en het leven deelde met anderen.
Het 0verlijden werd bekendgemaakt door kardinaal Kevin Farrell, camerlengo van de Heilige Stoel, die in een emotionele verklaring zei:
“Lieve broeders en zusters, met diepe droefheid moet ik jullie het 0verlijden van onze Heilige Vader Franciscus melden. Om 7.35 uur vanochtend is de bisschop van Rome, Franciscus, teruggekeerd naar het huis van de Vader.”
In zijn toespraak roemde Farrell het leven van Franciscus als een voorbeeld van trouw, moed en universele liefde – vooral voor hen die vaak vergeten worden: de armen, de zieken, de vluchtelingen, de eenzamen. Zijn woorden raakten wereldwijd miljoenen mensen die zich de eenvoud en warmte van deze paus zullen blijven herinneren.
Een massaal afscheid op het Sint-Pietersplein
Drie dagen na zijn 0verlijden werd in Rome een indrukwekkende openbare begrafenismis gehouden. Meer dan 250.000 mensen verzamelden zich op het Sint-Pietersplein – gelovigen, wereldleiders, geestelijken en gewone mensen die zich geraakt voelden door zijn woorden en daden. Het plein vulde zich met gebeden, kaarsen en stilte, afgewisseld door momenten van gezang en herinnering.
De dienst werd geleid door kardinalen en bisschoppen van over de hele wereld. De sfeer was ingetogen, maar doordrenkt van dankbaarheid. Kinderen droegen bloemen, er werd voorgelezen uit Franciscus’ encycliek Laudato Si’, en in talloze talen werd zijn naam met respect uitgesproken.
Een andere rustplaats dan verwacht
In tegenstelling tot wat gebruikelijk is voor pausen, werd Franciscus niet bijgezet onder de Sint-Pietersbasiliek, waar onder anderen Johannes Paulus II en Benedictus XVI rusten. In plaats daarvan koos hij voor een bescheiden plek in de Basiliek van Santa Maria Maggiore, een kerk die hij vaak bezocht tijdens zijn pontificaat.
De keuze voor deze locatie was geen toeval. Franciscus had een diepe devotie voor Maria, de moeder van Jezus, en beschouwde deze basiliek als een plek van troost en gebed. Bij belangrijke reizen bad hij er, bij moeilijke momenten zocht hij er stilte, en op feestdagen kwam hij er graag in de vroege ochtend zonder veel omhaal.
Een graf vol symboliek
Zijn laatste rustplaats weerspiegelt de waarden waarvoor paus Franciscus zijn hele leven stond. Op de eenvoudige grafsteen prijkt enkel het woord “Franciscus” in Latijnse letters. Er ligt één witte roos op het graf – geen bloemenzee, geen goud, geen groots monument.
Boven het graf hangt een kopie van het borstkruis dat hij dagelijks droeg, symbool van zijn verbondenheid met de armen en de eenvoud van het evangelie. Er schijnt een warm licht op de plek, wat zorgt voor een serene sfeer waarin bezoekers stil kunnen reflecteren.
Sinds de begrafenis komen dagelijks rouwenden langs om in stilte hun respect te betuigen. Geen fanfare, geen toespraken – alleen stilte, gebed en herinnering.
Eenvoud als bewuste keuze
Volgens het Amerikaanse PBS News was de keuze voor deze bescheiden grafplek een directe wens van Franciscus zelf. Hij wilde dat zijn graf niet het middelpunt van de aandacht zou zijn, maar dat de aandacht gericht moest blijven op Maria en op de boodschap van het geloof.
“Zijn hele leven stond in het teken van anderen, niet van zichzelf,” zei aartsbisschop Rolandas Makrickas eerder. “Hij wilde niet herdacht worden als leider, maar als dienaar. Als broer onder broeders.”
Het past bij de man die liever in een pension woonde dan in een paleis, die zijn schoenen zelf poetste, en die altijd zei dat de kerk een veldhospitaal moest zijn voor wie gewond is.
Een geestelijke erfenis die blijft
Met het 0verlijden van paus Franciscus verliest de wereld niet alleen een kerkleider, maar ook een moreel kompas. Hij sprak zich uit tegen ongelijkheid, milieuschade, uitbuiting en uitsluiting. Hij vroeg aandacht voor vluchtelingen, voor de klimaatcrisis, en voor mensen aan de rand van de samenleving.
Zijn woorden, maar vooral zijn daden, hebben talloze mensen geïnspireerd. Hij bezocht vluchtelingenkampen in Griekenland, omhelsde zieken in achterbuurten van Brazilië, en riep herhaaldelijk op tot compassie in plaats van oordeel. Hij brak met tradities als dat nodig was, maar altijd met het oog op liefde en rechtvaardigheid.
Een paus die de wereld dichterbij bracht
Wat paus Franciscus zo bijzonder maakte, was zijn vermogen om verbinding te leggen tussen kerk en samenleving. Hij sprak op een manier die mensen raakte – eenvoudig, oprecht, en zonder omwegen. Zijn taal was niet die van dogma’s, maar van het hart.
Zijn beroemde uitspraak “Wie ben ik om te oordelen?” werd wereldwijd gezien als een teken van openheid, zeker binnen een instituut dat lange tijd als afstandelijk werd ervaren. Daarmee gaf hij velen het gevoel dat er weer ruimte was voor dialoog, voor menselijkheid, voor een geloof dat niet sluit, maar opent.
Een afscheid dat spreekt
De foto’s van het graf van paus Franciscus gaan inmiddels de wereld over. Mensen delen ze op sociale media, niet om te sensationaliseren, maar om te laten zien hoe soberheid en betekenis samen kunnen gaan. Geen praalgraf, geen marmeren beelden, geen pompeuze teksten – alleen een naam, een bloem, en een kruis.
En juist dat raakt mensen. Het is het ultieme bewijs dat Franciscus tot het einde trouw is gebleven aan zijn boodschap: bescheidenheid is geen zwakte, maar kracht. In een wereld die vaak draait om macht en uiterlijk vertoon, koos hij voor eenvoud en oprechte aandacht.
Pope Francis' tomb in a niche in the Basilica of St. Mary Major can now be visited by the faithful, as the Church commemorates the late Pope with the second day of the Novemdiales, or 'nine days' of mourning. pic.twitter.com/AyhukxUtmV
— Vatican News (@VaticanNews) April 27, 2025
Conclusie: een levensverhaal dat blijft inspireren
Het graf van paus Franciscus is geen toeristische trekpleister, maar een plaats van bezinning, stilte en inspiratie. Zijn leven was een voorbeeld van hoe leiderschap ook dienstbaar kan zijn, hoe grootsheid kan schuilen in kleinheid, en hoe liefde voor de ander de essentie is van het geloof.
Zijn laatste rustplaats is daarmee niet alleen een graf, maar een levend symbool van alles waarvoor hij stond. En zolang zijn woorden en daden voortleven in mensen die compassie, eenvoud en rechtvaardigheid nastreven, is zijn nalatenschap springlevend.
Geert Wilders reageert fel op oude tweets van informateur Rianne Letschert: “Weinig vertrouwen in haar rol”
De politieke discussie rondom de kabinetsformatie kreeg deze week een opvallende wending toen Geert Wilders oude berichten van informateur Rianne Letschert opnieuw onder de aandacht bracht. De PVV-leider uitte openlijk zijn zorgen nadat hij op X (voorheen Twitter) herinnerd werd aan een aantal uitspraken die Letschert in het verleden over hem deed. Die opmerkingen dateren uit 2012, maar zorgen in 2025 opnieuw voor rumoer.
Waarom die tweets nu weer opspelen
In 2012 bracht Wilders zijn
boek Marked for Death: Islam’s
War Against the West and Me uit. In dat boek beschrijft hij
zijn persoonlijke ervaringen, zijn zorgen over radicalisering en de
impact die zijn politieke standpunten jarenlang hadden op zijn
leven en veiligheid. Toen bekend werd dat het boek ook in Duitsland
zou verschijnen, reageerde Letschert op sociale media met de
woorden:
“Kan Wilders niet
emigreren naar Duitsland?”
Jarenlang bleef het bericht
onopgemerkt, maar nu Letschert is aangesteld als informateur, duikt
het opnieuw op. Wilders deelde de oude tweet met de
boodschap:
“De nieuwe
D66-informateur wilde me in 2012 al weghebben vanwege een
publicatie. Foute types, die D66’ers.”
De opmerking leidde direct tot een golf van reacties van zowel voor- als tegenstanders van de PVV-voorman.
Niet de enige tweet uit het verleden
De inmiddels teruggevonden berichten tonen dat Letschert Wilders destijds vaker bekritiseerde. Zo schreef ze in 2012 dat een tv-debat zonder D66-politicus Pechtold maar mét Wilders vooral “voor de kijkcijfers” zou zijn, en minder voor de inhoud.
Ook reageerde ze in 2014 op de omstreden “minder Marokkanen”-uitspraak van Wilders. Letschert noemde die formulering destijds “walgelijk” en riep mensen op om melding te maken bij de politie wanneer zij zich hierdoor gediscrimineerd voelden.
Het is duidelijk dat de informateur in het verleden stevige kritiek uitte op Wilders, wat nu – door haar centrale rol in de formatie – opnieuw onderwerp van gesprek is geworden.
Hoe belangrijk is de rol van de informateur?
De functie van informateur brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee: partijen helpen richting een stabiele regering. Letschert, die afkomstig is uit de wereld van wetenschap en bestuur, werd door D66 voorgedragen om het formatieproces de komende weken te begeleiden.
Voor veel kiezers roept de situatie vragen op: kan iemand met uitgesproken kritiek op een politieke leider nog wel neutraal een formatie leiden waarin diezelfde leider een grote rol speelt? Wilders zelf insinueert dat de verhoudingen onder druk staan.
Toch benadrukken partijen rondom de formatie dat een informateur geacht wordt onafhankelijk op te treden, los van persoonlijke meningen uit het verleden.
De huidige stand van de formatie
Terwijl de discussie over de tweets van Letschert volop aandacht krijgt, gaat het formatieproces gewoon door. D66, CDA en VVD hebben ruim vijf weken gekregen om een gezamenlijke basis te leggen voor een nieuw akkoord.
Het advies van voormalig verkenner Sybrand Buma was helder: schrijf eerst samen een inhoudelijk document, betrek daarna andere partijen zo snel mogelijk en voorkom dat de onderhandelingen te lang duren. Het doel is om na januari een nieuw kabinet te kunnen presenteren.
Eerste stappen: samenwerking tussen D66, CDA en VVD
D66-leider Rob Jetten en CDA-leider Henri Bontenbal schreven de afgelopen weken al een gezamenlijk stuk waarin thema’s als woningbouw, defensie en stikstof centraal stonden. Inmiddels heeft ook VVD-leider Dilan Yesilgöz haar steun uitgesproken voor grote delen van het plan.
Wel benadrukte zij dat op onderwerpen zoals veiligheid, migratie, integratie en financiën volgens haar “ruimte voor verbetering” is. De VVD wil niet dat het stuk volledig dichtgetimmerd wordt. Sommige onderwerpen mogen volgens haar bewust open blijven, zodat de Tweede Kamer later mee kan beslissen.
Kritische geluiden vanuit andere partijen
De reactie uit de Kamer was divers en soms kritisch.
-
GL-PvdA-leider Jesse Klaver vreest dat de drie partijen afstevenen op een minderheidskabinet, iets wat volgens hem leidt tot “permanente onzekerheid”.
-
JA21-leider Joost Eerdmans noemt het “een gemiste kans” dat zijn partij niet betrokken wordt bij gesprekken over een centrumrechtse coalitie.
-
Vanuit PVV, SP en GL-PvdA wordt gewaarschuwd voor mogelijke bezuinigingen op zorg en sociale zekerheid. Wilders stelde zelfs dat “de Nederlander zal moeten bloeden”, al is dat volgens D66 niet aan de orde.
Rob Jetten erkende wel dat onderwerpen zoals zorg en sociale zekerheid nog niet volledig zijn uitgewerkt. Dat moet in de volgende fase gebeuren.
Voorwaarden van kleinere partijen
Ook de ChristenUnie en SGP, beide mogelijk cruciale steunpilaren voor toekomstige meerderheden, plaatsen kanttekeningen.
-
ChristenUnie-leider Mirjam Bikker vindt dat er tempo moet komen op dossiers als stikstof en zorg, maar waarschuwt dat partijen niet op elkaars gevoelige thema’s moeten gaan staan.
-
SGP’er Chris Stoffer wil garanties rondom klassieke vrijheden en bescherming van ongeboren leven voordat zijn partij verder wil praten.
D66 heeft laten weten deze zorgen serieus te nemen en suggesties mee te nemen in verdere onderhandelingen.
Welke invloed hebben Letscherts tweets nu écht?
Hoewel oudere socialmedia-berichten vaker opduiken in politieke discussies, is de timing in dit geval extra gevoelig. Letschert moet partijen bij elkaar brengen, vertrouwen herstellen en een breed gedragen basis creëren voor vervolggesprekken.
Het is begrijpelijk dat Wilders alert reageert wanneer blijkt dat de informateur in het verleden scherpe kritiek op hem uitte. Tegelijkertijd benadrukken deskundigen dat een informateur tegenwoordig vooral wordt beoordeeld op professionele neutraliteit en vermogen om politieke verschillen te overbruggen – niet op persoonlijke meningen uit het verleden.
Of de ophef blijvende gevolgen heeft, valt nog te bezien, maar duidelijk is dat het debat rondom de formatie door deze berichten opnieuw extra lading krijgt.
Hoe gaat het nu verder?
De informateur heeft tot 30 januari de tijd om tot een akkoord te komen. Wel is er sprake van een korte formatiepauze rond Kerst en Oud & Nieuw, waardoor de daadwerkelijke werktijd een week of twee korter wordt.
De komende weken staan dus in het teken van intensief overleg, het gladstrijken van politieke verschillen en het zoeken naar partijen die bereid zijn een nieuw kabinet te steunen.
Ondertussen volgen media en burgers de onderhandelingen op de voet – zeker nu er opnieuw politieke spanning is ontstaan rondom opmerkingen uit het verleden van een sleutelpersoon in dit proces.
Wat vind jij van de situatie?
Deel jouw mening:
-
Moet een informateur altijd volledig neutraal zijn?
-
Kunnen oude socialmedia-berichten iemand nog inhalen?
-
Of draait het vooral om vakmanschap en het vermogen om partijen te verbinden?
Laat het weten in de reacties op sociale media en praat mee over de toekomst van de Nederlandse politiek.