Algemeen
Fata Morgana is volgende Efteling-attractie die verdwijnt: ´Te clichébeeld van Arabische wereld´
De attractie Fata Morgana in de Efteling ligt opnieuw onder vuur. De populaire boottocht, die al sinds 1986 bezoekers meeneemt naar een mysterieuze Oosterse wereld, krijgt steeds vaker kritiek vanwege de manier waarop het Midden-Oosten wordt afgebeeld. Waar de één het ziet als een nostalgische sprookjeservaring, beschouwen anderen het als een verzameling achterhaalde stereotypen die niet meer in deze tijd passen.
Sprookjesachtig of problematisch?
Fata Morgana voert bezoekers langs paleizen, markten, gevangenissen en schatkamers, geïnspireerd op de verhalen van 1001 Nacht. De sfeer is magisch, met kleurrijke decors en spannende scènes. Toch klinkt er steeds meer kritiek dat deze betovering gepaard gaat met problematische beeldvorming. De personages zouden een eenzijdig en denigrerend beeld geven van mensen uit het Midden-Oosten.
Buitenlandse kritiek op de voorstelling
Recent zorgde een reactie van een Franse Reddit-gebruiker voor ophef. Volgens hem laat de attractie Arabische mannen vooral zien als booswichten of criminelen, terwijl vrouwen uitsluitend als verleidelijk of onderdanig worden afgebeeld. In zijn ogen is Fata Morgana geen onschuldige fantasie, maar een pijnlijk stereotype dat kwetsend kan zijn voor mensen met een Midden-Oosterse achtergrond.
Reactie van de Efteling
De Efteling reageerde op de kritiek door te benadrukken dat Fata Morgana nooit bedoeld is als een realistische weergave van het Midden-Oosten. “Het is een fantasiewereld, geïnspireerd op sprookjes,” aldus een woordvoerder. Wel erkent het park dat deze verhalen in het verleden niet altijd inclusief zijn vormgegeven. Tegenwoordig wordt er volgens hen veel zorgvuldiger gekeken naar culturele representatie bij nieuwe attracties.
Verandering in het park
Fata Morgana staat niet op zichzelf. Eerder haalde de Efteling al de attractie Monsieur Cannibale weg, vanwege de racistische connotaties. Die werd vervangen door een verhaal rondom Sindbad de Zeeman. Ook Carnaval Festival werd aangepast, waarbij karikaturen uit onder andere Aziatische en Afrikaanse culturen gematigder zijn afgebeeld. Deze trend wijst erop dat Fata Morgana mogelijk ook in de toekomst zal worden herzien.
Balans tussen nostalgie en actualiteit
De discussie roept de vraag op hoever een themapark moet gaan in het aanpassen van bestaande attracties. Is het wenselijk om alles wat als kwetsend wordt ervaren direct te veranderen? Of kunnen historische attracties blijven bestaan, mits ze in de juiste context geplaatst worden? De balans tussen culturele gevoeligheid en behoud van erfgoed blijft een ingewikkelde kwestie.
Toekomst van Fata Morgana
Voor veel bezoekers is Fata Morgana een dierbare herinnering aan hun jeugd. Toch groeit ook het besef dat sprookjes niet vrijgesteld zijn van maatschappelijke verantwoordelijkheid. De Efteling geeft aan open te staan voor advies van experts en onderzoekt momenteel de mogelijkheden. “We willen dat iedereen zich welkom voelt in ons park,” luidt het standpunt van de organisatie.
Tijd voor dialoog en nuance
Of Fata Morgana daadwerkelijk zal worden aangepast, is nog niet beslist. Duidelijk is wel dat de Efteling steeds bewuster omgaat met diversiteit en representatie. In plaats van snelle oordelen lijkt ruimte voor dialoog belangrijker dan ooit. Wat ooit werd gezien als onschuldig vermaak, wordt nu tegen het licht gehouden. De vraag is: blijft het sprookje zoals het is, of krijgt het een nieuw jasje voor een nieuwe generatie?
Nederland neemt afscheid van Viola Holt: “Ze stond midden in het leven”
De televisie- en radiowereld reageert geschokt op het plotselinge heengaan van Viola Holt. De oud-presentatrice, jarenlang een geliefd gezicht op de Nederlandse televisie, is op 76-jarige leeftijd onverwachts thuis onwel geworden in haar woning in Muiderberg. Hulpd!ensten kwamen gisteravond laat ter plaatse, maar konden haar niet meer helpen. Nederland verliest een icoon dat generaties kijkers heeft geraakt.
Volgens mensen uit haar nabije omgeving gebeurde het volledig onverwacht. Viola was vitaal, actief en vol levenslust. Enkele uren voordat het noodlot toesloeg, plaatste ze nog een liefdevolle boodschap op sociale media — woorden die nu extra betekenis hebben gekregen.
Een leven vol warmte en positiviteit
Dat Viola kerngezond was, bevestigt ook Evert Santegoeds, hoofdredacteur van Privé. In een video-interview met De Telegraaf zei hij:
“Ze was in topvorm. Een vriendin had nog foto’s geplaatst van een lunch met Viola. Ze straalde, zoals altijd. Niemand had dit kunnen voorzien.”
Santegoeds beschreef haar als een vrouw die midden in het leven stond. “Ze was bezig met nieuwe plannen, ze was gelukkig. Dat maakt dit nieuws des te onwerkelijker.”
Haar laatste woorden aan het publiek
Wat het verdriet voor velen nog groter maakt, is het ontroerende bericht dat Viola enkele uren voor haar 0verlijden plaatste op X (voorheen Twitter). Ze schreef:
“Wat een fijne dag: huishouden, boodschappen, boswandeling, één whiskeytje op het terras, Thai food op het fornuis, en kijkend naar de prachtige grote maan, genietend van de Peer Gynt-suite op de radio. Allemaal iets om blij van te worden, en dankbaar voor onverwachte geluksmomenten.”
Een boodschap die, gezien de timing, door velen wordt ervaren als een poëtisch en liefdevol afscheid.
Journalist Aran Bade noemde het bericht “ontroerend mooi”.
“Het is alsof ze haar laatste dag precies heeft beleefd zoals ze wilde: rustig, dankbaar, en vol waardering voor het leven.”
Ook collega-journalist Wierd Duk reageerde:
“Wat een prachtige laatste woorden. Zo puur, zo echt.”
Het bericht werd inmiddels duizenden keren gedeeld. Voor velen symboliseert het hoe Holt altijd in het leven stond — met aandacht voor het kleine geluk en een hart vol dankbaarheid.
Een telefoontje dat alles veranderde
Paragnost Thomas Woolthuis (66), een van Viola’s dierbaarste vrienden, vertelde aan De Telegraaf dat hij gisteravond laat werd gebeld door haar partner Peter, met wie Viola 37 jaar samen was.
“Hij belde en zei: ‘Het gaat niet goed.’ En op dat moment voelde ik het. Nog voordat hij iets uitlegde, wist ik wat er was gebeurd.”
Thomas en zijn partner stapten direct in de auto richting Muiderberg.
“We reden in het donker, bijna geen verkeer. Je weet waar je naartoe gaat, maar het dringt nog niet echt door.”
Eenmaal aangekomen, bleef de kleine kring vrienden de hele nacht samen.
“Niemand wilde naar huis. We bleven bij elkaar, hielden elkaar vast, letterlijk en in woorden. Het was intens, stil en liefdevol.”
“Ze was zó levenslustig”
Thomas spreekt met bewondering over hoe gezond en energiek Holt de laatste tijd was.
“Het ging juist ontzettend goed met haar. Ze was vrolijk, actief, en had haar energie helemaal teruggevonden. Ze sportte, at bewust, en dronk nauwelijks. Ze zei vaak lachend: ‘Mijn energetische leeftijd is zestig.’ En dat geloofde je ook meteen.”
Volgens hem genoot ze de laatste jaren zichtbaar van haar vrijheid. “Ze had rust gevonden, zonder de druk van de omroepwereld. Ze straalde een soort vrede uit.”
Spiritualiteit als levenspad
In de laatste fase van haar leven hield Viola zich intensief bezig met spiritualiteit. Ze verdiepte zich in Reiki, meditatie en energiewerk — onderwerpen die haar rust en zingeving boden.
“Ik heb haar zelf mogen inwijden in Reiki,” vertelt Woolthuis. “Ze zei vaak: ‘Ik ben klaar met de harde kant van de media. Ik zoek warmte, zachtheid en stilte.’ En dat vond ze.”
Mensen die haar goed kenden, beschrijven hoe Viola de laatste jaren een nieuwe balans had gevonden. Ze gaf spirituele workshops, bezocht natuurretraites en inspireerde anderen met haar nuchtere kijk op het leven.
“Ze had een prachtige mix van spirituele diepgang en Hollandse nuchterheid,” zegt Woolthuis. “Ze geloofde dat liefde en positiviteit de sterkste krachten zijn die we hebben.”
Geen grootse uitvaart, maar een intiem afscheid
Ondanks haar bekendheid zal Viola niet groots worden herdacht met camera’s en pers. Volgens mensen uit haar directe kring wordt ze in besloten kring gecremeerd, enkel in aanwezigheid van haar partner, familie en enkele dierbare vrienden.
“Het wordt heel klein,” zegt Woolthuis. “Alleen de mensen die echt bij haar hoorden. Met aandacht, stilte en liefde. Precies zoals ze leefde.”
Er wordt geen officiële publieke ceremonie verwacht. Wel hebben fans op sociale media aangegeven dat ze later graag een herdenkingsmoment zouden zien — bijvoorbeeld door samen muziek van de Peer Gynt Suite te draaien, zoals Viola dat op haar laatste avond deed.
Een vrouw die generaties inspireerde
Viola Holt groeide in de jaren tachtig en negentig uit tot een van de meest geliefde gezichten van de Nederlandse televisie. Ze was te zien in populaire programma’s als De 5 Uur Show en Tijd voor Twee, waar haar charme, humor en oprechte betrokkenheid bij mensen de toon zetten.
Ze werd geroemd om haar optimisme en menselijke warmte. In een tijd waarin televisie vaak afstandelijk was, bracht Viola juist nabijheid en echtheid. Ze kon een gesprek voeren met een wereldster of een onbekende gast, en altijd voelde het oprecht.
Naast haar televisiecarrière werkte ze ook op radio, deed ze vrijwilligerswerk en bleef ze betrokken bij maatschappelijke thema’s. Haar interesse in mensen, muziek en spiritualiteit bleef tot haar laatste dag haar drijvende kracht.
Dankbaarheid als nalatenschap
Hoewel haar plotselinge heengaan voor velen als een schok komt, overheerst bij haar vrienden en collega’s ook dankbaarheid. Dankbaarheid voor de warmte die ze bracht, voor haar humor en haar onverwoestbare levenslust.
Een voormalige collega vatte het mooi samen:
“Viola leefde intens, lief, en zonder haast. Ze maakte van elke dag iets bijzonders — zelfs van een gewone donderdag in november.”
En dat blijkt ook uit haar laatste woorden aan de wereld: een eenvoudig bericht over een mooie dag, een glas whiskey, muziek en de maan.
Die woorden klinken na als een
boodschap aan iedereen die haar kende:
vier het leven, wees
dankbaar, en geniet van het nu.