Algemeen
Boodschappen worden dit jaar nóg duurder: vooral deze producten
Nederlandse consumenten moeten zich schrap zetten voor een nieuwe golf van prijsstijgingen in de supermarkt. ING-econoom Marten van Garderen waarschuwt dat de kosten voor dagelijkse boodschappen dit jaar sneller zullen stijgen dan in 2023. Dit betekent dat huishoudens opnieuw dieper in de buidel moeten tasten om hun winkelkarretje te vullen.
Volgens Van Garderen is deze ontwikkeling grotendeels af te leiden uit de FAO Food Price Index, een internationale graadmeter die prijsontwikkelingen in de voedselmarkt volgt. “Een hogere index betekent niet per se dat de prijzen in de supermarkt direct omhooggaan, maar het geeft wel een duidelijke indicatie van de richting waarin we ons bewegen,” aldus de econoom.
Welke producten worden duurder?
Hoewel prijsstijgingen al enige tijd aan de gang zijn, lijkt het erop dat bepaalde productgroepen extra hard getroffen worden. Met name zuivelproducten zullen fors in prijs toenemen. Dit is slecht nieuws voor consumenten die melk, kaas, boter of yoghurt regelmatig op hun boodschappenlijst hebben staan.
Daarnaast verwacht Van Garderen dat ook cacao en koffie aanzienlijk duurder zullen worden. De liefhebbers van een kopje koffie in de ochtend of een stukje chocolade bij de thee zullen dit direct in hun portemonnee voelen. “Wie in de komende maanden chocolade of koffie wil inslaan, kan maar beter voorbereid zijn op een flinke meerprijs,” waarschuwt de econoom.
Waarom blijven de prijzen stijgen?
De voortdurende prijsstijgingen in de supermarkten zijn niet zomaar toeval. Er zijn meerdere factoren die samen een opwaartse druk op de prijzen veroorzaken. Duurdere grondstoffen spelen een belangrijke rol, maar dat is slechts een deel van het verhaal. Ook de stijgende energiekosten en de hoge lonen in de voedselindustrie worden steeds vaker doorberekend aan de consument.
Daarnaast spelen mondiale factoren een rol. Klimaatverandering, geopolitieke spanningen en verstoringen in de logistieke keten dragen allemaal bij aan de prijsdruk. De cacao-industrie, bijvoorbeeld, heeft te maken met mislukte oogsten in West-Afrika, terwijl de koffieprijzen onder druk staan door tegenvallende productie in landen als Brazilië en Colombia.
Een andere belangrijke factor is de aanhoudende inflatie. Hoewel deze op macro-economisch niveau lijkt af te nemen, blijven de prijzen in de supermarkt opvallend hoog. “Inflatie heeft de neiging om zich te nestelen in de keten, vooral bij basisproducten,” legt Van Garderen uit. “Zelfs als de algemene inflatie daalt, zien we dat supermarkten de prijzen vaak niet laten zakken.”
Wat betekent dit voor consumenten?
Boodschappen doen is voor veel huishoudens al een uitdaging, en de nieuwe prijsverhogingen zullen de situatie alleen maar verslechteren. De verwachting is dat de inflatie hardnekkig zal blijven en dat prijsdalingen voorlopig niet in zicht zijn.
In januari 2024 lag de gemiddelde prijsstijging van supermarktproducten al op 3,3 procent ten opzichte van een jaar eerder. Over heel 2023 was er een vergelijkbare stijging, terwijl in 2022 – het eerste jaar na de coronapandemie – de voedselprijzen maar liefst 10 procent omhooggingen. Hoewel de stijging nu minder fors lijkt dan in voorgaande jaren, blijft de impact op het huishoudbudget aanzienlijk.
Huishoudens met een krap budget zullen extra goed moeten nadenken over hun uitgaven. Specialisten adviseren om slimmer boodschappen te doen, bijvoorbeeld door:
- Seizoensgebonden producten te kopen, die vaak goedkoper zijn dan geïmporteerde alternatieven.
- Meer aanbiedingen in de gaten te houden en groot in te slaan bij kortingen.
- Alternatieve merken of huismerken te proberen, die doorgaans voordeliger zijn dan A-merken.
- Producten langer houdbaar te maken door bijvoorbeeld brood en vlees in te vriezen.
Wat kunnen supermarkten doen?
Supermarkten staan voor een moeilijke keuze. Aan de ene kant willen ze hun klanten niet afschrikken met torenhoge prijzen, maar aan de andere kant moeten ze hun eigen kosten ook dekken. Grote supermarktketens onderhandelen met leveranciers om de prijsstijgingen zo veel mogelijk te beperken, maar dat lukt niet altijd.
Sommige ketens proberen de klap op te vangen door meer te investeren in huismerken, die vaak goedkoper zijn dan de bekende A-merken. Daarnaast worden er vaker promotieacties opgezet om klanten tegemoet te komen.
Echter, consumenten moeten realistisch blijven. De kans dat supermarktprijzen de komende maanden weer dalen, is klein. “Prijsverhogingen werken vaak blijvend door in de keten. Wat duurder wordt, wordt zelden weer goedkoper,” aldus Van Garderen.
Blijvende onzekerheid over voedselprijzen
Een van de grootste uitdagingen op de wereldwijde voedselmarkt is de onzekerheid. De productie van veel voedingsmiddelen is afhankelijk van weersomstandigheden, energieprijzen en politieke ontwikkelingen. Een mislukte graanoogst in Oekraïne of een staking in een grote haven kan grote gevolgen hebben voor de wereldwijde voedselprijzen.
Ook handelsbeperkingen en protectionistische maatregelen spelen een rol. Zo heeft India recent de export van rijst beperkt, wat wereldwijd voor prijsstijgingen heeft gezorgd. In veel landen zijn overheden en beleidsmakers dan ook bezig met strategieën om voedselprijzen onder controle te houden, maar voor de gemiddelde consument blijft het lastig om grip te krijgen op de situatie.
Wat kunnen we verwachten?
De voorspellingen van ING wijzen erop dat consumenten zich moeten voorbereiden op een blijvende stijging van de supermarktprijzen in 2024. Producten zoals zuivel, koffie en chocolade worden flink duurder, en dit zal naar verwachting ook andere productcategorieën beïnvloeden.
Toch zijn er enkele lichtpuntjes. Supermarkten en fabrikanten zoeken naar innovatieve oplossingen om kosten te verlagen, zoals efficiëntere productiemethoden en alternatieve grondstoffen. Daarnaast kan een stabielere wereldeconomie ervoor zorgen dat sommige prijsstijgingen minder heftig uitvallen dan verwacht.
Voor nu is de boodschap echter duidelijk: boodschappen worden opnieuw duurder, en dat zal de consument in de portemonnee voelen. Of het nu gaat om een pak melk, een reep chocolade of een kop koffie in de ochtend, de stijgende prijzen zijn een realiteit waar niemand omheen kan.
Wil jij besparen op je boodschappen? Houd aanbiedingen in de gaten en wees creatief met je aankopen. Deel jouw beste bespaartips in de reacties!
Europa waarschuwt voor vroege en ongewone start van het griepseizoen: nieuwe variant baart zorgen
Normaal gesproken dient de jaarlijkse griepgolf zich pas na de feestdagen aan. In veel jaren piekt het aantal besmettingen pas eind januari of begin februari, wanneer de winter echt zijn kille grip op Nederland heeft. Maar dit jaar lijkt er iets bijzonders aan de hand. Het Europees Centrum voor Z!ektepreventie en -bestrijding (ECDC) slaat alarm: de griep doet eerder zijn intrede dan verwacht, en daar komt nog een extra zorg bovenop. In laboratoria is namelijk een nieuwe variant opgedoken die voor opvallende testresultaten zorgt. De organisatie roept kwetsbare groepen daarom op om tijdig hun griepprik te halen.
Vroege griepsignalen uit het Verenigd Koninkrijk
Het Verenigd Koninkrijk is altijd een belangrijke graadmeter voor wat ons in Nederland te wachten staat. Vaak zien experts daar al vroeg patronen ontstaan die zich later naar Europa verplaatsen. En in het VK gaat het opvallend snel. Huisartsen zagen de afgelopen weken een duidelijke stijging van patiënten met koorts, hoestklachten en griepsymptomen.
Deze versnelling baart deskundigen zorgen, omdat griep doorgaans pas later in het seizoen breed rondgaat. Begin dit jaar, om een vergelijking te maken, hadden in Nederland slechts 1 op de 1.000 mensen griepachtige klachten waarvoor zij naar de huisarts gingen. De huidige trend in het buitenland doet vermoeden dat deze rustigere start dit jaar niet te verwachten valt.
Het RIVM ziet dit patroon met argusogen aan. Ieder jaar verspreiden griepvirussen zich op vergelijkbare wijze: vaak begint de opmars in West- of Zuid-Europa, waarna het virus zich snel over het continent verspreidt. Hoewel er geen sluitende verklaring is waarom dat telkens zo gebeurt, is het fenomeen inmiddels een bekend patroon.
Adam Meijer, viroloog bij het RIVM, vertelt aan het Algemeen Dagblad dat het opvallend is hoe vroeg het beeld zich nu ontvouwt. “Als deze trend doorzet, krijgen wij in de komende weken al een griepgolf,” zegt hij. Dat zou betekenen dat Nederland mogelijk drie tot vier weken eerder dan normaal met een ware piek te maken krijgt.
Een nieuwe griepvariant duikt op
Naast de vroege start van het seizoen is er nog een tweede factor die de aandacht trekt: de opkomst van de zogenoemde k-variant. Deze nieuwe variant is een afgeleide van het H3N2-virus, een type griep dat al jaren rondgaat en bij sommige mensen stevig kan toeslaan. Hoewel de nieuwe variant in Nederland nog nauwelijks wordt gevonden, verspreidt hij zich in andere landen wél opvallend snel.
Het meest zorgwekkende is dat het huidige griepvaccin minder goed werkt tegen deze variant. Dat is vastgesteld in laboratoriumonderzoek waarbij de antistoffen van gevaccineerde fretten zijn getest. De uitkomst: deze antistoffen wisten de k-variant nauwelijks te neutraliseren.
Dat klinkt ernstiger dan het misschien is. In de praktijk hebben mensen, anders dan laboratoriumdieren, vaak al meerdere griepinfecties doorgemaakt. Daardoor beschikken zij over een bredere natuurlijke weerstand. Britse experts benadrukken dan ook dat het z!ekteverloop bij mensen vooralsnog niet zwaarder lijkt dan bij bestaande varianten.
Toch wijzen onderzoekers erop dat vooral ouderen kwetsbaar blijven. Zij kunnen bij iedere griepvariant sneller en heviger z!ek worden, waardoor extra oplettendheid geboden is. Een vroege golf kan ook gevolgen hebben voor de zorg, omdat virussen zoals griep, longontsteking en RS-virus elkaar soms overlappen en samen voor drukte in z!ekenhuizen zorgen.
Is de nieuwe variant de echte oorzaak?
Hoewel de k-variant veel aandacht krijgt, is het volgens deskundigen nog te vroeg om te concluderen dat deze variant daadwerkelijk de oorzaak is van de vroege griepgolf. Meijer benadrukt dat het beeld complex is. “Het zou kunnen,” zegt hij, “maar we kunnen het niet met zekerheid stellen.”
Griepvirussen staan bekend om hun vermogen om snel te veranderen. Dat zorgt ervoor dat ieder seizoen weer iets anders verloopt. De varianten die domineren, de mate van immuniteit in de bevolking en zelfs het weer spelen allemaal mee.
Vaccinatie blijft waardevol
In reactie op de waarschuwingen uit Europa en de signalen uit het Verenigd Koninkrijk adviseert het RIVM kwetsbare groepen zoals ouderen, mensen met een chronische aandoening en zwangere vrouwen om de jaarlijkse griepprik te halen. Dat advies wordt ieder jaar gegeven, maar is door de vroege griepactiviteit extra relevant.
Het vaccin is dit jaar samengesteld op basis van de varianten waarvan werd verwacht dat ze dominant zouden worden. Dat betekent dat de bescherming tegen de nieuwe k-variant minder sterk is. Toch benadrukt Meijer dat vaccineren nog steeds zin heeft. “De effectiviteit valt mee. De griepprik beschermt 30 tot 40 procent van de volwassenen,” legt hij uit. “Het effect is nooit nul. Een vaccin heeft dus altijd nut.”
Vaccinaties zorgen er niet alleen voor dat mensen minder vaak z!ek worden, maar ook dat de ernst van de klachten meestal lager ligt. Dat kan het verschil betekenen tussen een paar dagen uitz!eken en een z!ekenhuisopname, vooral bij ouderen en kwetsbaren.
Waarom is een vroege griepgolf problematisch?
Een griepseizoen dat weken eerder begint, kan op verschillende vlakken gevolgen hebben. Ten eerste is er de druk op de zorg: z!ekenhuizen, huisartsen en spoedeisende hulpen bereiden zich doorgaans voor op bepaalde piekperioden. Wanneer die pieken onverwacht eerder vallen, kan dat leiden tot extra drukte op momenten waarop dat minder goed gepland is.
Daarnaast kunnen meerdere wintervirussen tegelijk circuleren. Denk bijvoorbeeld aan het RS-virus, dat vooral voor jonge kinderen gevaarlijk kan zijn, of het coronavirus, dat tijdens koudere maanden vaker de kop opsteekt. Wanneer deze virussen gelijktijdig rondgaan, kunnen zij elkaar versterken in ernst en verspreiding.
Ook voor bedrijven en scholen kan een vroege griepgolf merkbaar zijn. Elke winter zorgt griep voor een hoog z!ekteverzuim, en wanneer dat eerder begint, kan dit invloed hebben op personeelsplanning en onderwijs.
Wat kun je zelf doen?
Ondanks de onrustige berichten zijn er verschillende manieren waarop mensen zichzelf en hun omgeving kunnen beschermen. Het RIVM adviseert eenvoudige, maar effectieve maatregelen:
-
Was regelmatig je handen, zeker na hoesten, niezen of reizen met het openbaar vervoer.
-
Ventileer ruimtes waar meerdere mensen bij elkaar zijn.
-
Blijf thuis bij koorts of hevige klachten, zodat verspreiding wordt beperkt.
-
Overweeg een griepprik als je tot de risicogroep behoort of werkt in de zorg.
Deze adviezen zijn niet nieuw, maar worden extra belangrijk wanneer virussen vroeg en hevig circuleren.
Een winter vol onzekerheden
Hoewel niet alles volledig duidelijk is, staat één ding vast: het griepseizoen begint dit jaar anders dan normaal. De combinatie van een vroege stijging in het buitenland, de komst van een nieuwe variant en de mogelijke lagere werking van het huidige vaccin zorgt voor een situatie die nauwlettend gevolgd wordt door Europese gezondheidsinstanties.
Of het in Nederland net zo snel zal gaan als in het Verenigd Koninkrijk blijft afwachten. Maar gezien de jaarlijkse patronen is de kans groot dat ook wij binnenkort te maken krijgen met een toename van griepgevallen.
Voor nu blijft het motto van de gezondheidsinstanties: wees alert, bescherm jezelf en haal de griepprik als je tot de risicogroep behoort. Want ook al verandert het virus ieder jaar, de beste voorbereiding is en blijft tijdig handelen.