Algemeen
Sywert is dakloos en moet bij zijn volgers om een tentje bedelen
Het ziet er somber uit voor Sywert van Lienden, de man die bekend werd door zijn rol in de omstreden mondkapjesdeal tijdens de coronapandemie. Aan het eind van deze maand dreigt hij zonder onderdak te komen zitten. Via social media doet hij een oproep aan zijn volgers voor advies en ondersteuning, waarbij hij zelfs om tips voor het leven als dakloze vraagt. Hij overweegt de aanschaf van een tent als tijdelijke oplossing.
Van Lienden staat op het punt dakloos te worden, iets wat hij toeschrijft aan onder andere de Belastingdienst en het Openbaar Ministerie. In een bericht op social media schrijft hij: “Het is september, waarschijnlijk de maand waarin ik dakloos word. Zucht. Komende weken uitzoeken hoe ik het leven onder die omstandigheden ga inrichten. Met dank aan onder meer de Belastingdienst en het OM voor het laatste (gecoördineerde) duwtje.”
Zijn grootste zorg is de veiligheid van zijn gezin. Daarom heeft hij besloten “zelf maar een stap opzij de wijde wereld in” te zetten, zoals hij het omschrijft. Hij vraagt zijn volgers of ze nog ‘daklozentips’ voor hem hebben en of er iemand een goedkope verblijfplaats voor hem weet, bij voorkeur in de buurt van Hilversum, in verband met zijn kinderen. “Al is het voor een tent of iets dergelijks,” voegt Van Lienden eraan toe.
Recent boekte Van Lienden nog een juridische overwinning in zijn strijd tegen de Stichting Hulptroepen Alliantie (SHA). Hij won een kort geding om een bedrag van 100.000 euro, dat hij nodig heeft om zijn raadsman te kunnen betalen in de lopende juridische procedures rond de mondkapjesdeal. De rechter oordeelde dat er onterecht beslag was gelegd op dit geld, omdat het specifiek bedoeld was voor zijn juridische bijstand. Dit geldbedrag is voor hem een welkome opluchting in deze moeilijke tijden.
Van Lienden verdiende samen met zijn zakenpartners Bernd Damme en Camille van Gestel miljoenen euro’s met de omstreden deal voor de levering van mondkapjes aan de Nederlandse overheid. Aanvankelijk had Van Lienden aangekondigd dat de mondkapjes ‘om niet’, oftewel zonder winstoogmerk, geleverd zouden worden. De realiteit bleek echter anders, en het drietal kwam onder zware kritiek te staan toen bleek dat ze forse winsten hadden gemaakt. Op hun bankrekeningen is inmiddels beslag gelegd in het kader van lopende juridische procedures.
Vorig jaar werd er per persoon een bedrag van 100.000 euro vrijgegeven voor juridische bijstand. Omdat Van Lienden op dat moment geen advocaat had, bleef het geld op zijn rekening staan, waarna de SHA er beslag op liet leggen. In recente interviews heeft Van Lienden verklaard dat hij zich momenteel geen advocaat kan veroorloven, omdat hij naar eigen zeggen geen financiële middelen meer heeft.
Deze situatie toont aan hoe snel iemand die ooit in een bevoorrechte positie verkeerde, kan afglijden naar een uiterst penibele situatie. Voor Van Lienden is het nu zaak om te overleven en oplossingen te vinden voor zijn toekomstige situatie zonder dak boven zijn hoofd.
En het is september. Wss maand waarin ik dakloos word. Zucht. Komende weken uitzoeken hoe ik ’t leven onder die omstandigheden ga inrichten. Mocht iemand daklozentips hebben of een (goedkoop) plekje in omgeving Hilversum (ivm kinderen), al is het voor een tent o.i.d: let me know pic.twitter.com/TOA23OYboH
— Sywert van Lienden (@Sywert) September 1, 2024
Na bijna twintig jaar debat, politieke omwegen en halfslachtige compromissen lijkt Nederland opnieuw op een kruispunt te staan in een van de meest gevoelige maatschappelijke dossiers van de afgelopen decennia. Het demissionaire kabinet zet stappen richting een uitbreiding van het huidige boerkaverbod, waarmee gezichtsbedekkende kleding niet langer alleen in specifieke gebouwen verboden zou zijn, maar ook in alle openbare ruimtes.
Dat betekent: niet alleen in het openbaar vervoer, zorginstellingen, scholen en overheidsgebouwen, maar ook op straat, in winkels, op markten en andere publiek toegankelijke plekken. De aankondiging zorgt direct voor felle discussies, maar tegelijkertijd klinkt bij veel mensen ook opluchting. Het gevoel overheerst dat de politiek eindelijk een knoop wil doorhakken die al veel te lang vooruit is geschoven.
Van gedeeltelijk verbod naar één duidelijke regel
Sinds 2019 geldt in Nederland een gedeeltelijk boerkaverbod. Gezichtsbedekkende kleding is sindsdien verboden in een beperkt aantal publieke instellingen, maar in de openbare ruimte bleef het toegestaan. Die constructie was destijds bedoeld als compromis, maar heeft in de praktijk juist geleid tot onduidelijkheid.
Voor burgers is het vaak onbegrijpelijk waarom iets in een tram verboden is, maar een paar meter verderop op het perron weer wel mag. Voor handhavers is het minstens zo ingewikkeld. Zij moeten ter plekke inschatten of een locatie onder de wet valt, wat regelmatig leidt tot discussies, spanningen en terughoudend optreden.
Wat bedoeld was als nuance, werd zo door velen ervaren als een halfslachtige oplossing die niemand echt tevreden stelt.
Kabinet wil helderheid en uniformiteit
Het kabinet onderzoekt nu hoe het verbod kan worden uitgebreid naar alle openbare ruimtes, met als doel één uniforme regel te creëren. Daarbij wordt benadrukt dat dit moet gebeuren binnen de kaders van de Grondwet en internationale verdragen.
Hoewel de toon voorzichtig is, is de politieke boodschap duidelijk: het huidige systeem werkt niet. Meerdere partijen pleiten al jaren voor een heldere norm zonder uitzonderingen. Niet om te provoceren, maar om duidelijkheid te scheppen.
Het uitgangspunt dat nu centraal staat is eenvoudig: wie zich in de openbare ruimte begeeft, moet herkenbaar zijn. Ongeacht overtuiging, afkomst of reden.
Waarom zichtbaarheid zo’n kernpunt is
Zichtbaarheid speelt een fundamentele rol in het dagelijks samenleven. In een open samenleving is het normaal dat mensen elkaar kunnen zien, aanspreken en herkennen. Dat vormt de basis voor vertrouwen, veiligheid en sociale interactie.
Wanneer iemand volledig onherkenbaar is, verandert die dynamiek. Cameratoezicht verliest effect, communicatie wordt lastiger en het gevoel van veiligheid kan afnemen. Dit speelt niet alleen bij toezicht, maar ook bij hulpverlening en noodsituaties.
In een tijd waarin maatschappelijke spanningen en polarisatie toenemen, zien veel mensen zichtbaarheid als een minimale voorwaarde voor wederzijds respect.
Vrijheid versus sociale druk
Tegenstanders van een volledig verbod wijzen op individuele vrijheid en religieuze expressie. Dat argument is belangrijk en raakt aan fundamentele rechten. Tegelijkertijd roept het ook vragen op.
Hoe vrij is een keuze wanneer die onder sociale, culturele of religieuze druk wordt gemaakt? Uit verhalen van vrouwen die afstand namen van gezichtsbedekkende kleding blijkt regelmatig dat zij zich beperkt of gecontroleerd voelden.
Voorstanders van een verbod stellen daarom dat vrijheid niet alleen gaat over mogen, maar ook over bescherming tegen dwang. In die redenering is het stellen van grenzen juist een manier om autonomie te versterken.
Internationale voorbeelden als referentie
Nederland staat niet alleen in deze discussie. Verschillende Europese landen, waaronder Frankrijk, België, Denemarken, Oostenrijk en Zwitserland, voerden al eerder een algemeen verbod op gezichtsbedekkende kleding in de openbare ruimte in.
In al deze landen werd dezelfde afweging gemaakt tussen individuele rechten en maatschappelijke belangen zoals veiligheid, gelijkwaardigheid en openheid. De wetten hielden stand bij juridische toetsing, wat ook in Nederland meeweegt bij de huidige overwegingen.
Veiligheid en gelijkheid voor de wet
Een belangrijk punt in het debat is dat een uitgebreid verbod niet exclusief religieus is. Het zou ook gelden voor andere vormen van gezichtsbedekking, zoals maskers en bivakmutsen.
Het uitgangspunt is gelijkheid voor de wet: geen uitzonderingen op basis van overtuiging. Dat maakt beleid eenvoudiger, eerlijker en beter handhaafbaar. Voor toezichthouders en hulpdiensten betekent het duidelijkheid, voor burgers voorspelbaarheid.
Vrijheid heeft grenzen in de publieke ruimte
Vrijheid is een kernwaarde in Nederland, maar geen absolute. In de publieke ruimte gelden regels die het samenleven mogelijk maken. Geluidsnormen, verkeersregels en identificatieplicht zijn daar voorbeelden van.
Volledige anonimiteit past voor veel mensen niet binnen dat kader. Elkaar kunnen zien en herkennen wordt gezien als een minimale voorwaarde voor wederzijds vertrouwen.
Het debat over gezichtsbedekkende kleding gaat daarmee niet alleen over religie of kleding, maar over de vraag hoe een open samenleving eruitziet.
Eindelijk een besluit na jaren debat
Het boerkadebat loopt al sinds het midden van de jaren 2000. In die tijd passeerden talloze commissies, wetsvoorstellen en compromissen de revue. Toch bleef de maatschappelijke spanning bestaan.
De huidige stap van het kabinet wordt door voorstanders gezien als een poging om eindelijk duidelijkheid te scheppen. Niet langer eindeloos uitstellen, maar een norm formuleren die voor iedereen geldt.
Dat zal ongetwijfeld leiden tot stevige reacties, maar juist dat hoort bij een democratie die moeilijke keuzes niet blijft vermijden.
Een signaal over Nederlandse kernwaarden
Voorstanders zien de uitbreiding van het verbod als een bevestiging van kernwaarden als openheid, gelijkwaardigheid en veiligheid. Niet als een aanval op geloof, maar als een afbakening van wat thuishoort in de publieke ruimte.
Door duidelijke grenzen te stellen, blijft samenleven mogelijk. Een samenleving zonder regels is immers geen vrije samenleving, maar een onduidelijke.
Conclusie: duidelijkheid boven onzekerheid
Met deze stap lijkt Nederland afscheid te nemen van halfslachtig beleid. Of het volledige boerkaverbod er daadwerkelijk komt, hangt af van juridische toetsing en politieke steun, maar één ding is duidelijk: de tijd van wegkijken en uitstellen lijkt voorbij.
Voor veel mensen voelt deze ontwikkeling niet als een beperking van vrijheid, maar juist als bescherming ervan. De komende periode zal uitwijzen of Nederland kiest voor één heldere regel in de openbare ruimte – en daarmee voor duidelijkheid boven voortdurende onzekerheid.