Niezen is een alledaags en veelvoorkomend verschijnsel dat we allemaal wel eens ervaren. Meestal gebeurt het onverwachts, soms meerdere keren achter elkaar, en we besteden er vaak niet veel aandacht aan. Maar achter dit simpele proces schuilt een belangrijke en complexe functie voor onze gezondheid. Het klinkt misschien vreemd, maar niezen is eigenlijk een belangrijk verdedigingsmechanisme van ons lichaam. In dit artikel gaan we dieper in op wat niezen precies is, waarom we niezen en hoe het ons helpt gezond te blijven.

Wat gebeurt er als we niezen?

Niezen is een reflex die optreedt wanneer ons lichaam iets wil uitdrijven dat de luchtwegen irriteert. Dit kan veroorzaakt worden door een breed scala aan factoren, zoals stofdeeltjes, pollen, rook, bacteriën, virussen, en andere kleine deeltjes die in onze neus terechtkomen. Wanneer deze deeltjes de slijmvliezen in onze neus irriteren, wordt er een signaal gestuurd naar de hersenen dat een kettingreactie veroorzaakt. Het eindresultaat? Een krachtige uitademing van lucht door zowel de neus als de mond: een nies.

Hoewel het lijkt alsof niezen simpelweg een manier is om iets uit je neus te krijgen, is het eigenlijk een geavanceerd proces dat ons lichaam helpt zichzelf te beschermen. De krachtige uitademing van lucht die tijdens een nies optreedt, kan deeltjes tot wel 160 kilometer per uur uit het lichaam verwijderen. Dit is voldoende om veel van de irriterende stoffen waar we last van hebben uit onze neus en luchtwegen te verdrijven.

Waarom niezen we?

Er zijn verschillende redenen waarom we niezen, maar de kern van het proces blijft hetzelfde: het lichaam probeert zich te ontdoen van iets dat de luchtwegen irriteert. Hier zijn enkele veelvoorkomende oorzaken van niezen:

1. Allergieën: Bij mensen die allergisch zijn voor bijvoorbeeld pollen, huisstofmijt of dierenhaar, kan niezen een veelvoorkomende reactie zijn. Wanneer het lichaam in contact komt met een allergeen, reageert het immuunsysteem door histamine vrij te geven. Histamine zorgt ervoor dat de slijmvliezen in de neus geïrriteerd raken, wat kan leiden tot niezen.
2. Verkoudheid en griep: Wanneer je verkouden bent of griep hebt, is niezen een van de symptomen. Dit komt doordat het lichaam probeert virussen en bacteriën die de infectie veroorzaken, uit de luchtwegen te verdrijven.
3. Irriterende stoffen: Rook, parfums en chemische dampen kunnen de slijmvliezen in de neus irriteren, wat resulteert in niezen. Dit is het natuurlijke verdedigingsmechanisme van het lichaam om de ingeademde schadelijke stoffen zo snel mogelijk uit de luchtwegen te verwijderen.
4. Plotselinge temperatuurveranderingen: Soms kan een plotselinge overgang van een warme naar een koude omgeving ook niezen veroorzaken. Dit is te wijten aan de verandering in temperatuur, die de zenuwen in de neus kan irriteren.
5. Fel licht: Ongeveer één op de vier mensen ervaart ‘fotische niezen’, wat betekent dat ze moeten niezen wanneer ze plotseling fel licht, zoals zonlicht, zien. Hoewel de exacte oorzaak van dit verschijnsel niet helemaal bekend is, denken wetenschappers dat het te maken heeft met een verkeerde koppeling van de zenuwen die reageren op licht en de zenuwen die niezen reguleren.
6. Na het eten: Sommige mensen niezen na het eten, vooral na het eten van grote maaltijden. Dit fenomeen staat bekend als het ‘gustatoire niezen’ en wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een prikkeling van de nervus trigeminus, een zenuw in het gezicht die een rol speelt bij het niezen.

Is niezen gezond?

Hoewel niezen vaak als vervelend wordt ervaren – vooral als het meerdere keren achter elkaar gebeurt – speelt het een belangrijke rol in het gezond houden van ons lichaam. Het helpt ons te beschermen tegen schadelijke deeltjes, virussen en bacteriën die we inademen. Door te niezen, wordt ons lichaam geholpen om deze potentiële bedreigingen uit de luchtwegen te verwijderen voordat ze zich kunnen nestelen en een infectie veroorzaken.

Daarnaast is niezen ook een manier voor het lichaam om de luchtwegen schoon te houden. Stofdeeltjes en andere verontreinigingen die we dagelijks inademen, kunnen zich ophopen in onze neus en longen. Door te niezen, worden deze deeltjes effectief verwijderd, wat bijdraagt aan gezonde longen en een gezonde ademhaling.

Moet je niezen inhouden?

Veel mensen proberen hun nies in te houden, vooral op ongemakkelijke momenten zoals tijdens vergaderingen, lezingen of in de bioscoop. Hoewel dit soms onschuldig lijkt, kan het inhouden van een nies schadelijk zijn. Wanneer je de niesreflex onderdrukt, blijft de druk die normaal gesproken vrijkomt tijdens het niezen, achter in je neus en keel. Dit kan leiden tot beschadiging van de bloedvaten in de neus of zelfs trommelvliesschade.

In zeldzame gevallen kan het forceren van een niesstop zelfs gevaarlijk zijn en leiden tot complicaties zoals een scheur in de luchtpijp, een breuk in de bloedvaten van de hersenen of een infectie in het middenoor. Daarom is het belangrijk om, als je moet niezen, dit gewoon te laten gebeuren. Wel is het verstandig om in je elleboog of een papieren zakdoek te niezen om de verspreiding van ziektekiemen te voorkomen.

Wat kun je doen als je vaak moet niezen?

Sommige mensen niezen af en toe, terwijl anderen regelmatig last hebben van niesbuien. Als je merkt dat je vaak moet niezen, kan dit komen door allergieën, een verkoudheid, of irritatie door omgevingsfactoren. Hier zijn enkele tips om niezen onder controle te houden:

1. Allergiebeheer: Als allergieën de oorzaak zijn van je niezen, kan het helpen om je blootstelling aan allergenen te verminderen. Dit kan inhouden dat je je huis vaker schoonmaakt, huisdieren uit de slaapkamer houdt of overweegt om allergiemedicatie te nemen.
2. Hydratatie: Het drinken van voldoende water helpt om de slijmvliezen vochtig te houden, wat kan helpen om irritatie te verminderen.
3. Luchtfilters: Als stof of andere verontreinigingen in de lucht je neus irriteren, kan het gebruik van een luchtfilter in huis helpen om de lucht schoon te houden.
4. Vermijd irriterende stoffen: Probeer rook, parfum en andere irriterende stoffen te vermijden die je neusholtes kunnen prikkelen.

Conclusie

Niezen is een natuurlijk en noodzakelijk verdedigingsmechanisme van het lichaam dat ons helpt beschermen tegen irriterende stoffen, virussen, en bacteriën. Hoewel het soms als hinderlijk kan worden ervaren, speelt het een cruciale rol in het gezond houden van onze luchtwegen. Het is belangrijk om niezen niet in te houden, omdat dit tot complicaties kan leiden. Als je merkt dat je vaak moet niezen, kan het nuttig zijn om te kijken naar de oorzaak, zoals allergieën of irriterende stoffen in je omgeving, en daar actie op te ondernemen.

Kortom, de volgende keer dat je een nies voelt opkomen, bedenk dan dat je lichaam simpelweg bezig is met zichzelf te beschermen – en laat die nies er gerust uit!