Algemeen
Als je dit gelei-achtig wezen in je tuin ziet, weet je maar beter wat het is
Een Reddit-gebruiker in Oklahoma werd op een ochtend wakker en vond iets dat hen in verwarring bracht. Ze zagen veel ‘gele gelei’ in de bomen en zagen wat ze beschreven als een ‘gelei-alien noot’, wat hen aan het krabben maakte.
Ze wendden zich tot Reddit om het mysterie op te lossen met hulp van de gemeenschap. Ze zeiden in de post dat de boom een naaldboom was, maar ze waren niet zeker van de exacte naam van de boom.
Bijna onmiddellijk herkende een gebruiker het algemeen als ‘ceder-appelroest’. Deze roestschimmel heeft twee gastheren nodig om zijn levenscyclus te voltooien. De ziekte treft voornamelijk appels en sierappels.
De symptomen van deze ziekte op verschillende bomen kunnen verschillen. Op een jeneverbesboom verschijnen bruine, permanente galmuggen op twijgen. Wanneer het volwassen wordt, blijft het in het voorjaar, wanneer het weer waarschijnlijk regenachtig is, oranje gelatineuze horens produceren. Soms sterft de tak die voorbij de gal ligt af, maar afgezien daarvan veroorzaakt de jeneverbesgastheer geen andere schade.
Op een appel- of sierappelboom verschijnen na de bloei gele cirkelvormige laesies op de bladeren. In de late zomer verschijnen er bruine clusters van draden of cilindrische buisjes onder de vlekken op de bladeren, twijgen of vruchten.
Wat betreft hoelang de ziekte duurt, verschijnen de galmuggen zeven maanden na het begin van de infectie. Ze beginnen na 18 maanden in gelatineuze massa’s te veranderen. Vervolgens verschijnen er in het voorjaar golfbalachtige depressies op de gal, die plaatsmaken voor teliale horens het volgende voorjaar.
In de lenteregen worden de bruine teliale horens langer en veranderen ze van kleur naar helder oranje. Nadat ze hun sporen hebben vrijgegeven, storten de horens in, drogen ze uit en vallen ze eraf. Hoewel de gal dan sterft, blijft deze nog minstens een jaar aan de boom vastzitten. De infectie is veel opvallender in het voorjaar wanneer de gal bedekt is met gelatineuze massa’s.
Er zijn veel manieren om de infectie te beheren. Je kunt de geïnf*cteerde gebieden wegknippen. Je kunt het ook met rust laten, aangezien het geen bomen doodt maar alleen misvormde planten waar de twijgen kunnen worden aangetast. Er zijn ook preventieve methoden; preventieve fungiciden of resistente appelrassen bestaan ook.
Een vrouw die zichzelf Suzie noemt, is de wanhoop nabij. Al maanden, inmiddels zelfs jaren, probeert ze een baan te vinden, maar telkens loopt ze tegen een onzichtbare muur aan. Niet omdat ze geen diploma’s heeft, niet omdat ze geen ervaring kan overleggen, maar – zo stelt ze zelf – vanwege haar achternaam. Die wordt door digitale systemen aangemerkt als “aanstootgevend”, waardoor ze in veel gevallen niet eens door de eerste stap van een online sollicitatieprocedure komt.
Een probleem dat begint bij een naam
Wanneer ouders hun kind een naam geven, denken ze zelden aan mogelijke obstakels op de arbeidsmarkt. Toch blijkt voor sommige mensen een naam later in het leven wel degelijk problemen te veroorzaken. Dat geldt niet alleen voor voornamen, maar ook voor achternamen. Suzie’s verhaal laat zien hoe ver dat kan gaan in een tijd waarin computers en algoritmes steeds vaker bepalen wie er wel en niet wordt toegelaten tot systemen.
Suzie is werkloos en actief op zoek naar een nieuwe baan. Zoals veel mensen doet ze dat online, via vacaturesites en digitale sollicitatieportalen. Maar bij het invullen van haar persoonsgegevens gaat het regelmatig mis. Haar achternaam wordt automatisch geblokkeerd of gemarkeerd als ongepast. Het gevolg: ze kan haar sollicitatie niet afronden, of krijgt direct een foutmelding.
Van menselijk oordeel naar algoritmische afwijzing
In het Verenigd Koninkrijk, waar Suzie woont, is discriminatie op basis van naam wettelijk verboden. Werkgevers mogen kandidaten niet uitsluiten vanwege afkomst, geslacht, religie of andere persoonlijke kenmerken. Toch merkt Suzie dat die bescherming in de praktijk niet altijd werkt, zeker niet wanneer beslissingen worden overgelaten aan geautomatiseerde systemen.
Volgens haar ligt het probleem niet bij individuele recruiters, maar bij filters die zijn ingebouwd in software. Die filters zijn bedoeld om scheldwoorden, haatdragende taal en ongepaste termen te weren. In haar geval slaan die systemen echter door. Haar achternaam wordt door het systeem niet herkend als familienaam, maar als een term die in bepaalde contexten als kwetsend kan worden ervaren.
Het gevolg is dat Suzie keer op keer wordt buitengesloten, nog voordat een mens haar cv heeft gezien.
“Ik word niet eens beoordeeld”
In een video op TikTok vertelt Suzie openhartig over haar frustratie. Ze legt uit dat ze talloze sollicitaties heeft willen versturen, maar dat ze telkens strandt bij hetzelfde punt. “Ik kom niet eens door de formulieren heen,” zegt ze. “Het systeem accepteert mijn achternaam niet.”
Ze benadrukt dat het hier niet gaat om een bijnaam of zelfgekozen gebruikersnaam, maar om de naam waarmee ze is geboren. “Ik heb hier niet om gevraagd,” legt ze uit. “Dit is gewoon mijn achternaam. Het is niet mijn schuld hoe die in andere landen of contexten wordt geïnterpreteerd.”
Suzie vraagt zich hardop af of dit juridisch wel mag. In haar video richt ze zich zelfs tot advocaten en juristen: kan dit worden gezien als discriminatie, ook al is het een computer die haar tegenhoudt?
Meer dan alleen werk
Het probleem beperkt zich volgens Suzie niet tot solliciteren. Ook bij het aanmaken van profielen op sociale media of andere online platforms loopt ze tegen dezelfde blokkade aan. Haar achternaam wordt “geflagged”, waardoor accounts worden geweigerd of handmatig moeten worden gecontroleerd. Dat kost tijd en energie, en zorgt ervoor dat ze zich steeds opnieuw moet verantwoorden.
Voor Suzie voelt het alsof ze voortdurend moet uitleggen wie ze is en waarom haar naam geen kwaad bedoelt. “Het is vermoeiend,” zegt ze. “Je wordt al afgewezen voordat je iets hebt kunnen laten zien van jezelf.”
@official_suzyq Can a lawyer tell me if this is even legal?? to discriminate against someone for the last name they were literally born w? It’s not my fault the Americanized version of my last name is spelled like that 🥲
De schaduwzijde van automatische moderatie
Haar verhaal raakt aan een breder maatschappelijk probleem. Steeds meer processen worden geautomatiseerd, van sollicitaties tot contentmoderatie. Algoritmes nemen beslissingen op basis van lijsten, patronen en filters. Dat is efficiënt, maar niet altijd rechtvaardig.
Automatische systemen hebben geen context, geen nuance en geen begrip van individuele situaties. Ze herkennen woorden, maar geen mensen. Daardoor kunnen ze onbedoeld schade aanrichten, zeker bij namen die in verschillende talen of culturen een andere betekenis hebben.
Experts waarschuwen al langer dat algoritmes bestaande ongelijkheden kunnen versterken. Wat bedoeld is als bescherming tegen misbruik, kan omslaan in uitsluiting van onschuldige gebruikers.
Psychologische impact
Voor Suzie heeft de situatie niet alleen praktische gevolgen, maar ook emotionele. Elke afgewezen sollicitatie voelt als een bevestiging dat ze er niet bij hoort. Dat kan het zelfvertrouwen aantasten, zeker wanneer iemand al langere tijd zonder werk zit.
Ze benadrukt dat ze graag wil werken, bijdragen en vooruitkomen. “Ik vraag geen voorkeursbehandeling,” zegt ze. “Ik wil alleen een eerlijke kans.”
Het gevoel machteloos te zijn tegenover een systeem waar je geen invloed op hebt, maakt het extra zwaar. Je kunt je naam niet zomaar veranderen, en zelfs als je dat zou willen, voelt dat voor haar als toegeven aan een onrechtvaardig systeem.
Juridische vragen
De kernvraag die Suzie stelt, is relevant voor veel mensen: wie is verantwoordelijk wanneer een algoritme discrimineert? Is dat de werkgever, de softwareleverancier, of niemand?
Hoewel de wet discriminatie verbiedt, loopt de regelgeving vaak achter op technologische ontwikkelingen. In veel gevallen is het moeilijk aan te tonen dat een afwijzing het gevolg is van een geautomatiseerd filter, laat staan om daar juridische stappen tegen te ondernemen.
Toch groeit de aandacht voor dit soort kwesties. In Europa en het Verenigd Koninkrijk wordt steeds vaker gesproken over transparantie van algoritmes en de plicht om menselijke controle in te bouwen.
Een oproep tot bewustwording
Suzie deelt haar verhaal niet alleen om haar eigen situatie te verbeteren, maar ook om aandacht te vragen voor anderen die mogelijk met vergelijkbare problemen te maken hebben. Ze vermoedt dat zij niet de enige is, maar dat veel mensen simpelweg niet weten waarom ze steeds worden afgewezen.
Haar boodschap is helder: technologie mag geen excuus zijn om mensen uit te sluiten. Systemen moeten worden aangepast zodat ze rekening houden met echte namen en echte levens.
Meer dan een persoonlijk verhaal
Wat begint als een individueel probleem, raakt aan grotere vragen over gelijkheid, inclusiviteit en de rol van technologie in ons dagelijks leven. Suzie’s ervaring laat zien dat discriminatie niet altijd openlijk of bewust hoeft te zijn om schadelijk te zijn.
In een wereld waarin steeds meer beslissingen door computers worden genomen, is het cruciaal dat die systemen eerlijk, flexibel en mensgericht zijn. Anders blijven mensen zoals Suzie vastlopen – niet door gebrek aan talent, maar door een naam die nooit een obstakel had mogen zijn.
Voorlopig blijft ze solliciteren, ondanks de tegenslagen. Maar haar verhaal zet aan tot nadenken: hoe zorgen we ervoor dat digitale hulpmiddelen mensen helpen, in plaats van hen onzichtbaar buiten te sluiten?