Algemeen
Helena (83) probeert met haar laatste geld een kopje thee te kopen, maar krijgt te horen: ‘Alleen bankpas’
De 83-jarige Helena uit Valkenswaard ondervond onlangs een teleurstelling toen ze in een café haar kop thee niet contant kon betalen.
De medewerker achter de bar informeerde haar dat alleen pinbetalingen mogelijk waren, wat voor Helena een dilemma vormde: ze had geen saldo meer op haar bankrekening.
In het huidige digitale tijdperk, waar elektronisch geld steeds meer de norm wordt, zijn er nog steeds mensen zoals Helena die de voorkeur geven aan contante betalingen.
Helena legt uit hoe ze moet rondkomen van haar bescheiden AOW en hoe ze zorgvuldig haar uitgaven over de maand verspreidt om rond te komen.
Tijdens een bezoek aan een lunchroom rond de jaarwisseling, wilde Helena zichzelf trakteren op een kop thee. Ze werd echter teleurgesteld toen ze te horen kreeg dat de zaak geen contant geld accepteerde. Uit schaamte beweerde Helena dat ze haar pinpas vergeten was, maar de werkelijkheid was dat ze geen saldo had.
Dit leidde tot een pijnlijke situatie waarin Helena, omringd door zuchtende klanten, de reeds ingeschonken thee moest laten staan en de zaak moest verlaten. Ze vraagt zich af waarom uitzonderingen op de regel niet mogelijk zijn, vooral voor mensen zoals zij die in financiële moeilijkheden verkeren.
Dit roept de vraag op of bedrijven wettelijk gezien het recht hebben om contant geld te weigeren.
Koningin Máxima spreekt openhartig over familiegeschiedenis en zorgen rond mentale gezondheid
Het verlies van Inés in 2018 heeft diepe indruk gemaakt op koningin Máxima en haar familie. In verschillende interviews vertelde de koningin hoe ingrijpend deze gebeurtenis was en hoe sterk de vraag bleef hangen of er meer hulp had kunnen zijn. De jongste zus van Máxima kampte jarenlang met zware psychische uitdagingen, waaronder depressieve klachten en een ernstige eetstoornis. Binnen de familie zorgde dat al lange tijd voor alertheid, betrokkenheid en een voortdurende zoektocht naar de juiste ondersteuning.
Dit verlies bracht een bredere zorg naar voren – eentje die veel families herkennen: mentale kwetsbaarheid kan in meerdere generaties terugkomen. Voor de koningin is dat een reële zorg, niet alleen door wat haar familie heeft meegemaakt, maar ook door wat wetenschap en deskundigen hierover zeggen.
Aandacht voor de mentale gezondheid van de volgende generatie
Wie een dierbare verliest door ernstige psychische klachten, blijft vaak achter met vragen, onzekerheid en bezorgdheid. Ook bij de koningin speelt dat gevoel een rol. Deskundigen geven al jaren aan dat bepaalde psychische aandoeningen vaker voorkomen binnen families, soms zelfs bij verschillende generaties.
Voor ouders die dit herkennen – ongeacht hun achtergrond – geeft dat soms een extra gevoel van waakzaamheid. Hoewel elk kind uniek is en ieder mens zijn eigen levenservaringen heeft, kan het bestaan van een verhoogde gevoeligheid reden zijn om extra aandacht te besteden aan mentale weerbaarheid.
Binnen het Nederlandse koningshuis is die zorg zichtbaar voelbaar. Koningin Máxima en koning Willem-Alexander hebben meermaals uitgesproken dat ze de mentale gezondheid van hun dochters belangrijk vinden. Voor hen gaat het niet alleen om public appearances, maar om de vraag hoe jongeren in balans blijven in een wereld vol druk, verwachtingen en zichtbaarheid.
Mentale belasting is geen nieuw thema binnen het koningshuis
Niet alleen in de familie van Máxima, ook aan de zijde van koning Willem-Alexander is er een geschiedenis van mentale kwetsbaarheid. Zo kreeg prins Claus, de vader van de koning, begin jaren tachtig te maken met een zware periode waarin hij psychische ondersteuning kreeg in een Zwitserse kliniek.
Zijn artsen concludeerden destijds dat de druk die samengaat met een publieke rol hem zwaar viel. De verantwoordelijkheid, het voortdurend in beeld staan en het beperkte gevoel van vrijheid speelden daar volgens deskundigen een belangrijke rol in. Toch wist prins Claus, met professionele begeleiding en steun van zijn omgeving, een vorm van herstel te vinden.
Zijn openheid hierover was uitzonderlijk voor die tijd. In 1986 sprak hij in een televisie-interview over zijn beleving en beschreef hij zijn ervaring als een vorm van ‘zielenpijn’ – een term die bij veel mensen nog altijd binnenkomt. Het was een van de eerste keren dat een lid van de koninklijke familie zo direct sprak over innerlijke worstelingen. Die eerlijkheid wordt nog steeds gewaardeerd en gezien als belangrijk binnen de bredere maatschappelijke discussie over mentale gezondheid.
Nieuwe inzichten over erfelijkheid en mentale gevoeligheid
Onderzoekers van universiteiten, waaronder Stanford Medicine, benadrukken al jaren dat depressieve aandoeningen gedeeltelijk erfelijk kunnen zijn. Dat betekent niet dat iemand met een familiaire aanleg automatisch dezelfde klachten ontwikkelt, maar dat de gevoeligheid wel groter kan zijn.
Psychiaters en psychologen wijzen op een combinatie van factoren:
-
Erfelijke aanleg: een verhoogd risico binnen families.
-
Persoonlijkheid en stressniveau: hoe iemand met druk omgaat speelt een grote rol.
-
Omgeving en gebeurtenissen: ingrijpende situaties of langdurige spanning kunnen invloed hebben.
-
Ondersteuning en tijdige signalering: hoe eerder problemen worden herkend, hoe kleiner de impact vaak wordt.
Deskundigen benadrukken dat kinderen en jongeren met een verhoogde kwetsbaarheid vooral baat hebben bij tijdige begeleiding, open gesprekken en aandacht voor hun mentale welzijn. Dit geldt niet alleen voor het koningshuis, maar voor duizenden families in Nederland die te maken hebben met vergelijkbare zorgen.
De bredere betekenis van openheid
De manier waarop koningin Máxima de situatie binnen haar familie bespreekt, heeft invloed op hoe mentale gezondheid maatschappelijk wordt bekeken. Ze heeft in verschillende toespraken gezegd dat mensen hulp moeten durven vragen en dat mentale klachten even serieus genomen moeten worden als lichamelijke.
Ook de woorden van prins Claus krijgen in dit kader opnieuw betekenis. Zijn uitspraak over ‘zielenpijn’ is inmiddels meer dan een persoonlijke bekentenis; het is een herinnering dat mentale belasting een menselijke realiteit is – ook voor gezinnen die onder een vergrootglas leven.
Waarom deze openheid belangrijk blijft
In een tijd waarin mentale gezondheid steeds vaker centraal staat, helpen dit soort persoonlijke verhalen om het taboe verder te doorbreken. De koningin benadrukt regelmatig dat psychische klachten geen schaamte mogen oproepen en dat professionele hulp en steun vanuit de omgeving essentieel zijn.
Voor gezinnen die te maken hebben met vergelijkbare zorgen kan het geruststellend zijn om te zien dat ook mensen in de hoogste maatschappelijke posities hiermee worstelen. Het laat zien dat mentale kwetsbaarheid geen onderscheid maakt in afkomst, positie of status.
Een gesprek dat niet mag verstommen
De gebeurtenissen binnen de familie van koningin Máxima onderstrepen hoe belangrijk het is om aandacht te hebben voor mentale veerkracht – zeker bij jongeren. De combinatie van erfelijke factoren, maatschappelijke druk en persoonlijke omstandigheden maakt dit een onderwerp dat blijvend aandacht verdient.
De openhartige verhalen van zowel Máxima als prins Claus dragen daaraan bij. Ze vormen een menselijke tegenhanger van het publieke leven rondom de koninklijke familie en laten zien hoe waardevol het is om psychische gezondheid bespreekbaar te maken, in elk gezin, in elke generatie.